Wójt, starosta oraz marszałek województwa jako obowiązkowy składnik wynagrodzenia otrzymują dodatek specjalny.
Tak wynika z art. 36 ust. 3 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych. Jak wyjaśnia Agnieszka Rzetecka-Gil w Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz, LexisNexis 2009, przysługuje on już z samego faktu zajmowania określonej funkcji.
- Obligatoryjność dodatku oznacza, że w razie jego nieprzyznania pracownikowi przysługuje roszczenie o jego wypłatę w najniższej wysokości. Spór ten należy do kognicji sądu pracy – tłumaczy Agnieszka Rzetecka-Gil.
Potwierdza to postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 19 maja 2014 r., sygn. akt VIII SA/Wa 380/14,w którym to sąd uznał, że wójt jako pracownik samorządowy pozostaje w stosunku pracy, tyle że nie jest to stosunek pracy nawiązany na podstawie umowy o pracę, ale na podstawie wyboru. W ramach tego stosunku pracy (a nie w ramach stosunku administracyjnego) otrzymuje również wynagrodzenie. Z tych powodów prawidłowość ustalenia wysokości wynagrodzenia podlega kontroli sądu powszechnego.
W orzeczeniu tym WSA powołał się na postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 września 2012 r. , sygn. akt I OSK 1534/12, w którym NSA wyjaśnił: Granice właściwości sądów administracyjnych do kontroli uchwał organów gminy, z wyłączeniem aktów prawa miejscowego, zostały przedmiotowo ograniczone do spraw z zakresu administracji publicznej.
W tym samym orzeczeniu NSA uchylił wyrok WSA w Lublinie w sprawie III SA/Lu 785/11 dotyczącej legalności uchwały rady gminy w sprawie obniżenia wynagrodzenia wójta. Sąd II instancji wskazał, że wymieniona uchwała została podjęta w sprawie z zakresu stosunku pracy pracownika samorządowego nawiązanego na podstawie wyboru. Przesądza o tym treść art. 8 ust. 2 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych zgodnie z którym czynności z zakresu prawa pracy wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), związane z nawiązaniem i rozwiązaniem stosunku pracy, wykonuje przewodniczący rady gminy, a pozostałe czynności - wyznaczona przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) osoba zastępująca lub sekretarz gminy, z tym że wynagrodzenie wójta ustala rada gminy, w drodze uchwały. Dalej NSA wskazał, że sprawy ze stosunku pracy, w tym sprawy wynagrodzenia, nie należą do spraw z zakresu administracji publicznej, dlatego sąd administracyjny nie posiada kompetencji do kontrolowania aktów organów jednostek samorządu terytorialnego podjętych w sprawach obniżenia wynagrodzenia wójta. W tych sprawach właściwa jest droga przed sądem powszechnym. NSA powołał się również na treść art. 43 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych, w którym expressis verbis wskazano o przynależności spraw ze stosunku pracy do kognicji sądów powszechnych. Tak samo wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 9 maja 2013 r. o sygn. akt: II OSK 942/13.
Wysokość dodatku specjalnego określa rozporządzenie płacowe (rozporządzenie Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych). Zgodnie z jego § 6 dodatek przysługuje w kwocie wynoszącej co najmniej 20% i nieprzekraczającej 40% łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego. Inna wysokości tego dodatku dotyczy urzędów miasta stołecznego Warszawy oraz miast (miast na prawach powiatu) powyżej 300 tys. mieszkańców. W tych wypadkach bowiem wysokość dodatku specjalnego nie może przekroczyć 50% sumy wskazanych składników wynagrodzenia.
