Programowanie rozwoju obszaru funkcjonalnego, to czwarty – po analizie powiązań funkcjonalnych, diagnozie zasobów i doborze odpowiedniego grona – standard modelu współpracy w partnerstwie samorządowym. Kluczowym jego elementem jest strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego. Uzupełniona wieloletnią prognozą finansową dla całego partnerstwa oraz programami operacyjnymi w wybranych sektorach usług publicznych.
Strategia, a strategia
Zintegrowane podejście do rozwoju obszaru funkcjonalnego należy oprzeć o długoterminową strategię, która wyznacza wspólne cele oraz określa sposób wykorzystania dostępnych zasobów na rzecz ich realizacji. Strategia rozwoju potwierdza wolę współpracy partnerów oraz ich zaangażowanie w działania na rzecz osiągnięcia wyznaczonych rezultatów. Powinna być dokumentem aktualnym, a więc okresowo aktualizowanym. Jej tworzenie i aktualizowanie wymaga dobrej wewnętrznej komunikacji partnerstwa. A także relacji nie tylko pomiędzy liderami samorządowymi, ale i z mieszkańcami obszaru.
Przy budowie strategii rozwoju obszaru funkcjonalnego kluczowe znaczenie ma przestrzeganie założenia, iż podobnie jak obszar funkcjonalny nie jest jedynie sumą tworzących go jednostek osadniczych, tak strategia obszaru funkcjonalnego nie może być sumą zapisów strategii tych jednostek. Wykluczone jest, by za strategię obszaru funkcjonalnego uznać strategię jednej z jednostek np. strategia powiatu, jeśli obszar uznany za funkcjonalny z punktu widzenia partnerów, pokrywa się z obszarem powiatu.
Ramy dla strategii i jej rozwinięcie
Dopełnieniem i rozwinięciem ogólnej strategii rozwoju obszaru powinny być sektorowe programy operacyjne. Natomiast wieloletni plan inwestycyjny wraz z wieloletnia prognoza finansowa będą dla członków całego partnerstwa ramami wykonawczymi, które wykażą na ile poszczególne samorządy są w stanie partycypować w różnych przedsięwzięciach rozwojowych całego partnerstwa, a następnie ponosić bieżące koszty funkcjonowania. Eksperci Związku Miast Polskich opracowali narzędzie służące przygotowaniu wieloletniej prognozy finansowej, integrujące dane budżetowe i prognoz finansowych dla wszystkich samorządów członkowskich partnerstwa.
Partycypacja społeczna oraz aktualizacja i monitoring
Dokumenty wyznaczające kierunki rozwoju obszaru funkcjonalnego powinny być opracowane przez interdyscyplinarny zespoł, złożony z pracowników poszczególnych jednostek, i przyjęte przez radę partnerstwa. Należy pamiętać, że współczesny standard przygotowania dokumentów programowych wymaga zachowania zasady partycypacji społecznej. Wdrażanie postanowień strategii i programów operacyjnych winno być systematycznie monitorowane i poddane regularnej ocenie. Sposób monitorowania będzie pochodną specyfiki partnerstwa oraz stopnia jego zinstytucjonalizowania. Do procesu monitorowania można wykorzystać interdyscyplinarny zespół zadaniowy, który odpowiedzialny był za przygotowanie dokumentów, czyniąc go stałym gronem odpowiedzialnym za ten proces.
W procesie programowania partnerzy mogą korzystać z analizy spójności dokumentów planistycznych (zgodność programów i prognoz z ogólną strategią); a także metod warsztatowych przy analizie wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań, definiowaniu celów i wyborze przedsięwzięć rozwojowych. Do wykorzystania są również wewnętrzne i zewnętrzne źródła danych, które opisywaliśmy przy omawianiu standardu trzeciego, dotyczącego powiązań funkcjonalnych i drugiego, który poruszał sprawę diagnozy obszaru. Etap planowania jest bowiem ściśle powiązany z poprzednimi i bazuje na ich efektach.
