Jeżeli studnie wymienione w ustawie prawo wodne są wykonywane na potrzeby zwykłego korzystania z wód z ujęć o głębokości do 30 m w celu zaspokojeniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego, stanowią urządzenia budowlane niewymagające pozwolenia na budowę.
Pojęcie urządzenia budowlanego wymienione jest w art. 3 pkt 9 Prawa budowlanego i obejmuje urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne. Wiążąc tę definicję z treścią definicji obiektu budowlanego wskazać trzeba na rozróżnienia pojęcia budynku (art. 3 pkt 1 lit. b) i budowli (art. 3 pkt 3). W prawie budowlanym pojęcie budynku zdefiniowano jako pewną całość, tj. budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, a zatem również z urządzeniami technicznymi o których mowa w art. 3 pkt 9 Prawa budowlanego.
Ponieważ art. 3 pkt 3 wskazuje, że przez budowlę należy rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a pojęcie budynku zawiera w sobie również urządzenia techniczne, wobec czego, jeśli wraz z projektowanym, czy też już istniejącym budynkiem funkcjonować mają instalacje i urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, to uznać trzeba, że wykonywanie jest urządzenie budowlane, a nie budowla.
Zaznaczyć jednak trzeba, że wybudowanie niekiedy tych samych obiektów budowlanych bez związku z budynkiem, w zależności od sytuacji, może być uznane za wykonanie budowli wymagające pozwolenia na budowę.
Dla rozpatrzenia dalszych kwestii związanych z budową studni znaczenie mają też przepisy ustawy Prawo wodne. Jak stanowi art. 31 ust. 1 tej ustawy korzystanie z wód polega na ich używaniu na potrzeby ludności oraz gospodarki, art. 32 pkt 1 stanowi, że wody podziemne wykorzystuje się przede wszystkim do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia oraz na cele socjalno-bytowe. Z art. 34 ust. 2 wynika, że powszechne korzystanie z wód służy do zaspokajania potrzeb osobistych, gospodarstwa domowego lub rolnego, bez stosowania specjalnych urządzeń technicznych.
Kolejny przepis mający znaczenie to art. 36. Z przepisu tego wynika, że pobór wody powierzchniowej lub podziemnej w ilości większej niż 5 m3 na dobę służący zaspokojeniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego stanowi zwykłe korzystanie z wód i przysługuje właścicielowi gruntu. Pozwolenie wodnoprawne nie jest zaś wymagane na wykonywanie urządzeń wodnych do poboru wód podziemnych na potrzeby zwykłego korzystania z wód z ujęć o głębokości do 30 m (art. 124 pkt 5 prawa wodnego). W rozumieniu art. 9 ust. 1 pkt 19 lit. d prawa wodnego studnia jako urządzenie służące do ujmowania wód podziemnych jest urządzeniem wodnym, przy czym studnie wymienione w art. 124 pkt 5 prawa wodnego nie wymagają pozwolenia wodnoprawnego.
W art. 29 ust. 2 pkt 10 Prawa budowlanego ustawodawca wyłączył z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę roboty budowlane polegające na obudowie ujęć wód podziemnych, które jednak zgodnie z treścią art. 30 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego wymagają zgłoszenia właściwemu organowi.
Wykonywanie robót związanych z wykonaniem studni czy to kopanej, czy głębinowej jest regulowane przez § 30-33 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Wprawdzie przepisy te normują tylko warunki techniczne wykonywania studni, jednakże z ich treści można wyprowadzić wniosek, że wykonanie takich robót polega na szeregu czynności, w tym wykopania lub wywiercenie otworu studziennego, wpuszczenie i uszczelnienie kręgów, wyposażenie studni w urządzenia pompowe i wykonanie jej obudowy. W zależności od potrzeby obudowa może, w przypadku studni głębinowej, zawierać urządzenia pompowe.
Rekonstrukcja treści art. 30 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego wymaga analizy celu i zakresu jego ustanowienia. Jeśli bowiem wiadomo, że wykonanie studni stanowi całość techniczną, to powstaje pytanie o powody dla których ustawodawca uznał konieczność zgłoszenia do właściwego organu jedynie wykonania obudowy, nie wspominając o kręgach wkopanych w otwór studzienny lub rurze wprowadzonej do wywierconego otworu.
W opisywanej sytuacji należy przyjąć, że samo wywiercenie otworu lub wykopanie studni nie jest poddane rygorom uzyskania zgody władzy budowlanej, natomiast wyprowadzenie elementów studni ponad powierzchnię terenu i wykonanie obudowy wymaga zgłoszenia o którym mowa w art. 29 ust. 2 pkt 10 Prawa budowlanego z zachowaniem warunków określonych w § 30-33 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Wobec powyższego, jeżeli studnie wymienione w art. 124 pkt 5 prawa wodnego są wykonywane na potrzeby zwykłego korzystania z wód z ujęć o głębokości do 30 m w celu zaspokojeniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego stanowią urządzenia budowlane niewymagające pozwolenia na budowę.
Przyjęcie poglądu przeciwnego, a mianowicie, iż na wykonanie obudowy studni wystarczające jest zgłoszenie zamiaru wykonania robót budowlanych, a na wywiercenie otworu lub wykopanie studni potrzebne jest pozwolenie na budowę przeczyłoby zasadzie wyrażonej w art. 33 ust. 1 Prawa budowlanego, iż pozwolenie na budowę dotyczy całego zamierzenia budowlanego.
Wyraźnie jednak podkreślić trzeba, że wyrażone wyżej poglądy odnoszą się tylko do budowy urządzeń budowlanych związanych z budynkami, tj. ujęć wód podziemnych związanych ze zwykłym korzystaniem z wody na potrzeby gospodarstw, o których mowa w art. 36 ust. 2 i ust. 3 pkt 2 w zw. z art. 124 pkt 5 Prawa wodnego.
Przyjęcie powyższego stanowiska prowadzi do wniosku, iż na wykonanie prac obejmujących wykonanie studni głębinowej nie jest wymagane uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę.
Źródło: Wyrok NSA w Warszawie z dnia 29 kwietnia 2014 r. II OSK 2882/12
