Zgromadzenie Ogólne Związku Powiatów Polskich, które odbyło się w ostatni czwartek w Poznaniu podjęło stanowisko w sprawie usprawniania procesu stanowienia prawa dotyczącego jednostek samorządu terytorialnego
Zgodnie z art. 4 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy. W uzasadnionych przypadkach akty normatywne mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż czternaście dni, a jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie, dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym. Z powołanego przepisu jednoznacznie wynika, że ustawodawca może wprowadzić dłuższe niż 14-dniowe vacatio legis, a stosowanie terminu krótszego niż 14-dniowy może mieć zastosowanie jedynie w uzasadnionych przypadkach.
Związek Powiatów Polskich zaapelował o przyjęcie zasady, aby stosowano taki termin wejścia w życie przepisów, tak by ich odbiorcy mieli odpowiedni czas na przygotowanie się do ich stosowania. W przypadku jednostek samorządu terytorialnego będzie to m.in. wprowadzenie odpowiednich zmian organizacyjnych, przeszkolenie lub zatrudnienie nowych pracowników, wprowadzenie zmian w budżecie, przygotowanie projektów aktów prawa miejscowego. Tymczasem można zaobserwować tendencję odwrotną. Często skrócenie vacatio legis nie jest skutkiem obiektywnych czynników, na które prawodawca nie miał wpływu, ale zaniechań w zakresie właściwego planowania procesu legislacyjnego.
Druga kwestia dotyczy umożliwienia samorządom oraz organizacjom zrzeszającym jednostki samorządu terytorialnego, faktycznego uczestnictwa w procesie stanowienia prawa. W przypadku projektów rządowych jest to możliwe wyłącznie, kiedy po zakończeniu konsultacji społecznych projekt ustawy lub rozporządzenia z odpowiednim wyprzedzeniem zostanie skierowany do uzgodnienia w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. W przeciwnym wypadku samorządy są faktycznie pozbawione możliwości przeprowadzania własnych szerokich konsultacji skutków wejścia w życie przepisów. W przypadku projektów procedowanych w Sejmie i w Senacie, praktyka ogłaszania niemal w ostatniej chwili terminów posiedzeń komisji rozpatrujących projekty lub zmiana tych terminów, często uniemożliwia przedstawicielom jednostek samorządu terytorialnego, przedstawienie posłom i senatorom stanowiska. Nie do zaakceptowania są również, na szczęście nieliczne przypadki, kiedy prowadzący posiedzenie danej komisji lub podkomisji odmawia udzielenia głosu obecnym przedstawicielom samorządów.
Delegaci na Zgromadzenie Ogólne Związku Powiatów Polskich zwrócili uwagę, że przyjęcie powyższych uwag, przyczyni się przede wszystkim do poprawy jakości prawa stanowionego w Polsce, co prawodawcy powinni mieć szczególnie na względzie.
