Związek Powiatów Polskich, w przyjętym podczas ostatniego posiedzenia Zarządu ZPP stanowisku, dostrzegł potrzebę prawnego unormowania zasad funkcjonowania obszarów metropolitalnych, rozumianych jako narzędzie do podwyższenia jakości i dostępności usług publicznych dla obywateli.

Jedną z tego typu propozycji jest poselski projekt ustawy o powiecie metropolitalnym.

Niemniej jednak ZPP negatywnie ocenił tę propozycję, bowiem w ocenie Związku projekt ten nie spełni stawianych przed nim oczekiwań.

"Oczywistym jest, że Polska by móc wykorzystać szansę rozwoju winna w pełni dążyć do spójności terytorialnej poprzez pełniejsze wykorzystanie potencjału największych ośrodków miejskich oraz wzmacnianie związków między metropoliami i terenami zurbanizowanymi, a otaczającymi je mniejszymi miastami i terenami wiejskimi. Miasta i obszary metropolitalne odgrywają rolę regionalnych centrów wzrostu. Nie istnieje jednak wyłącznie jedyna droga dla ich rozwoju. W tym procesie winno się wykorzystywać - jako czynnik stymulujący - regionalne i lokalne uwarunkowania historyczne, społeczne, geograficzne czy też kulturowe." - czytamy w przyjętym stanowisku.

Niemniej jednak ZPP uważa za błędne założenie autorów projektu ustawy o powiecie metropolitalnym, o utworzeniu jednolitego modelu obszaru metropolitalnego, niezależnie od lokalnych uwarunkowań i potrzeb. W szczególności jeżeli model ten jest oparty o doświadczenia dosyć specyficznego obszaru jakim jest aglomeracja górnośląska, co zresztą zauważają również sami projektodawcy. Zdaniem Związku w pozostałych częściach kraju mamy do czynienia z modelem silnego miasta na prawach powiatu, będącym jednocześnie siedzibą samorządu województwa i skupionych wokół niego mniejszych jednostek samorządu terytorialnego.

Problemy zarządzania sferą publiczną w aglomeracjach miejskich często wykraczają poza obszar terytorialny pojedynczych wspólnot samorządowych - zauważa Zarząd ZPP i akcentuję, że niezbędne jest zatem wprowadzenie mechanizmów usprawniających współdziałanie jednostek samorządu terytorialnego, w zaspokajaniu wspólnych potrzeb mieszkańców. Zdaniem samorządowców powiatowych, wybór właściwej formy współpracy w wymiarze instytucjonalnym, winien być co do zasady wynikiem konsensusu gmin i powiatów.

"Tymczasem autorzy projektu ustawy o powiecie metropolitalnym deklarując zachowanie istniejącego zasadniczego podziału terytorialnego państwa, w rzeczywistości zmierzają do powstania czteroszczeblowej struktury samorządu, na wybranych obszarach kraju" - akcentują samorządowcy dodając, że: "projektodawcy nie wskazali żadnych kryteriów jakie będą musiały być spełnione by utworzyć powiat metropolitalny".

Związek podkreśla także, że "w proponowanej przez posłów nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, projektodawcy posługują się pojęciem miasta metropolitalnego, chociaż takie pojęcie nie zostało nigdzie zdefiniowane", a ponadto "rozwiązania zawarte w projekcie ustawy naruszają także samodzielność jednostek samorządu terytorialnego, które zostałyby włączone do powiatu metropolitalnego a katalog zadań powiatu metropolitalnego jest sporządzony bez zachowania spójności z przepisami odrębnymi".

Jak przykład samorządowcy podają, że powiat metropolitalny ma w szczególności przyjąć i realizować wspólną strategię rozwoju. Użyto sformułowania „wspólną" mimo, iż ustawa nie przewidziała mechanizmów koordynacji i nadzoru nad strategiami gminnymi.

"Wskazano, że powiat metropolitalny powinien organizować i wykonywać publiczny transport zbiorowy na swoim obszarze, tymczasem zgodnie z ustawą o publicznym transporcie zbiorowym, za wykonywanie transportu w przewozach użyteczności publicznej odpowiada operator, a nie organizator" - sygnalizuje Zarząd ZPP, dodając, że: "W projekcie nie przewidziano zmian w ustawach szczególnych korespondujących z zadaniami powiatu metropolitalnego – uchwalania i realizacji programów ochrony środowiska, gospodarki wodno-ściekowej i gospodarki odpadami oraz przyjmowania programów bezpieczeństwa publicznego i zarządzania kryzysowego".

"Wątpliwe z konstytucyjnego punktu widzenia są też rozwiązania proponujące aby z dniem utworzenia powiatu metropolitalnego przejmował on z mocy prawa, służące realizacji jego zadań, aktywa trwałe i inne składniki majątkowe należące do jednostek samorządu terytorialnego wchodzących w skład powiatu metropolitalnego (zgodnie z wykazem ustalanym przez Radę Ministrów). Oznacza to zatem wywłaszczenie jednostek samorządu terytorialnego, oparte na bardzo kruchych przesłankach" - czytamy w przyjętym stanowisku.

Zdaniem Związku, nieprecyzyjne są również propozycje kształtowania dochodów powiatu metropolitalnego. Jednym ze źródeł tych dochodów miałyby być wpływy z opłat określonych na podstawie odrębnych przepisów. Jednocześnie nowelizacja nie wprowadza zmian w żadnych przepisach, które takie opłaty by przewidywały. Nieprecyzyjny jest również mechanizm dotyczący udziału powiatu metropolitalnego w podatku dochodowym. W uzasadnieniu do projektu ustawy nie wyliczono również, skutków wejścia jej w życie.