W przekazanym do Sejmu "Sprawozdaniu z działalności NIK w 2012 roku" odnajdujemy kolejny interesujący wątek dotyczące spraw związanych z administracją samorządową. Otóż zdaniem NIK-u w brak jest nadzoru nad wykorzystaniem przez podmioty zewnętrzne udzielonych dotacji celowych na promocję jednostek samorządu terytorialnego.
W raporcie NIK czytamy: "Działania w zakresie promocji zgodnie z ustawami ustrojowymi należą do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego. Jest to bardzo nieprecyzyjna kategoria zadań, ponieważ każdorazowo rodzaj i charakter zadania będzie decydował o tym, czy będzie można go zaliczyć do kategorii zadań promujących jednostkę samorządu terytorialnego.
Takie stanowisko wyraził NSA w wyroku z 23 marca 2000 r., II SA/Ka 2407/99: „Żaden powszechnie obowiązujący akt rangi ustawowej nie reguluje kwestii promocji powiatu i nie określa kompetencji organów tej jednostki przy wykonywaniu tego zadania". Podstawowe sposoby realizacji zadań należących do gminy zostały określone w art. 9 ust. 1 i w art. 10 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, do powiatu – w art. 6 ust. 1 i w art. 5 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym, do województwa – w art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie województwa. W tych przepisach wskazano trzy sposoby realizowania przez j.s.t. zadań. Odbywa się to poprzez:
- tworzenie własnych jednostek organizacyjnych,
- zawieranie umów z innymi podmiotami (czyli powierzanie im realizacji zadań w drodze umowy),
- zawieranie porozumień z innymi jednostkami samorządu terytorialnego. Wydatki na działalność promocyjną podlegają rygorom ustawy o finansach publicznych, a zlecanie zadań podmiotom zewnętrznym, zgodnie z art. 254 pkt 4 ustawy o finansach, powinno następować na zasadzie wyboru najlepszej oferty z uwzględnieniem przepisów o zamówieniach publicznych.
NIK skontrolowała, jak wyglądają Działania promocyjne jednostek samorządu terytorialnego. Najważniejsze ustalenia:
- Cele strategiczne i operacyjne w zakresie promocji w poszczególnych jednostkach samorządu terytorialnego zostały określone w długookresowych dokumentach planistycznych, jednakże w większości tych jednostek (66 proc.) nie określono wymiernych efektów, jakie zamierzano osiągnąć poprzez działania promocyjne. Nie określono również mierników pozwalających na ocenę postępów w osiąganiu przyjętych celów i uzyskanych efektów (korzyści).
W części jednostek (ponad 28 proc.) zaplanowane działania nie były w pełni realizowane. Tylko w nieznacznej liczbie samorządów (24 proc.) zwymiarowano uzyskane efekty, podając w liczbach (lub procentach) przyrost liczby turystów, mieszkańców, inwestorów lub procentowy wzrost dochodów budżetowych. - Zadania w zakresie promocji przypisane zostały komórkom organizacyjnym urzędu, pracownikom, a w jednym przypadku gminnej jednostce organizacyjnej.
Przyjęte rozwiązania organizacyjne, w ocenie NIK, zapewniały prawidłową realizację zadania. - Dokonanie wyboru podmiotów zewnętrznych, którym kontrolowane jednostki zleciły świadczenie usług, dostawę materiałów lub realizację działań promocyjnych, nastąpiło zgodnie z ustawą – Prawo zamówień publicznych. Postępowania o zamówienia publiczne były rzetelnie udokumentowane, a płatności terminowo uregulowane. 1/3 kontrolowanych samorządów realizowała projekty promocyjne z udziałem środków unijnych.
Stwierdzone nieprawidłowości:
- nieokreślenie w dokumentach planistycznych wymiernych efektów (korzyści), jakie zamierzano osiągnąć poprzez działania promocyjne,
- niedokonywanie oceny postępów we wdrażaniu strategii i uzyskanych efektów,
- brak rzetelnego nadzoru ze strony samorządów nad realizacją przez kluby sportowe zleconych im zadań (usług) promocyjnych,
- klasyfikowanie wydatków na promocję niezgodne z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa, co utrudniło ustalenie rzeczywistych kosztów promocji.
Wniosek: Brak nadzoru nad wykorzystaniem przez podmioty zewnętrzne udzielonych dotacji celowych na promocję jednostki samorządu terytorialnego i nad wywiązaniem się z warunków umów (w tym klubów sportowych i stowarzyszeń) może skutkować nieprawidłowym wykorzystaniem środków publicznych."
Źródło: "Sprawozdaniu z działalności NIK w 2012 roku", NIK, 2013
