Dotyczy wprowadzenia zmian, które zapobiegają możliwości sprawowania mandatu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przez osobę nieposiadającą mandatu społecznego przez całą lub dużą część kadencji rady gminy, w wypadku zaistnienia przemijającej przeszkody w sprawowaniu mandatu przez wójta lub wójta elekta jeszcze przed złożeniem ślubowania.
W art. 28h ustawy o samorządzie gminnym przewidziana została, w wypadku niemożliwości sprawowania przez wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) funkcji w wymienionych w przedmiotowej ustawie okolicznościach, instytucja wyznaczenia przez Prezesa Rady Ministrów osoby, która przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji wójta. Obowiązująca treść art. 28g ust. 2, 3 i 3a oraz art. 29 ustawy o samorządzie gminnym nie przewiduje ograniczeń czasowych w pełnieniu funkcji przez osobę wyznaczoną przez Prezesa Rady Ministrów, co w efekcie może prowadzić do sytuacji, w której osoba nieposiadająca mandatu społecznego pełniłaby do końca kadencji rady gminy obowiązki wójta.
Przedstawiony projekt ustawy realizuje cele, jakimi kierował się ustawodawca wprowadzając instytucję komisarza rządowego. Poprzez wprowadzenie ust. 3b w art. 28g wnioskodawcy dążą do zapewnienia transparentności wyborów wójta, poprzez literalne wskazanie okoliczności, w jakiej Prezes Rady Ministrów zobowiązany jest do zarządzenia nowych wyborów organu wykonawczego gminy. Aby usunąć stan niepewności w systemie prawnym, wnioskodawcy proponują wskazanie przesłanek, w których następuje wygaśnięcie mandatu wójta. Wystąpienie przedstawionych okoliczności wiązać się będą z koniecznością przeprowadzenia nowych wyborów (a nie z przejęciem zadań i kompetencji wójta przez osobę, o której mowa w art. 28h ustawy), co realizować będzie konstytucyjną zasadę samodzielności samorządu terytorialnego zawartą w art. 16 ustawy zasadniczej.
Poprzez wprowadzenie uregulowania, iż niemożność złożenia ślubowania z powyższych przyczyn w terminie 3 miesięcy od ogłoszenia wyników wyborów wójta jest równoznaczne z odmową złożenia ślubowania (poprzez dodanie takiego zapisu w art. 29a ust. 4 ustawy), projektodawcy odnoszą się do zamkniętego katalogu przyczyn wygaśnięcia mandatu wójta, przewidzianego w art. 492 § 1 Kodeksu wyborczego, a dokładnie do punktu 1 tego paragrafu, stanowiącego, iż wygaśnięcie mandatu wójta następuje wskutek odmowy złożenia ślubowania. Przedstawiony projekt wprowadza fikcję prawną, polegającą na zrównaniu sytuacji, w której z przyczyn wymienionych w art. 28g ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, wójt nie złożywszy ślubowania w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów, nie objął mandatu z sytuacją odmowy złożenia ślubowania, skutkującą wygaśnięciem mandatu wójta. Dodatkowo, w przypadku gdy okoliczności wskazane w art. 28g ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, trwają dłużej niż pół roku, wówczas stan ten traktowany jest jako wygaśnięcie mandatu wójta implikujący konieczność przeprowadzenia nowych wyborów.
