Interesującą sprawę rozpatrywał niedawno Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, rozpatrując skargę Regionalnej Izby Obrachunkowej na uchwałę rady gminy w przedmiocie udzielenia absolutorium wójtowi.
Sąd oddalając skargę wskazał, że akta sprawy nie pozwalają na jednoznaczną odpowiedź, czy istotnie zaskarżona uchwała była dotknięta opisanymi w poprzednim akapicie naruszeniami przepisów czy też nie. Przede wszystkim z powodu niekonsekwentnego stanowiska samej izby.
Sąd zwrócił uwagę, że RIO znała sytuację w gminie, przeprowadziła bowiem kompleksową kontrolę jej gospodarki finansowej za lata 2020-2022. RIO wiadomym było, że wynik tej kontroli był przyczyną dla której Rada Gminy w listopadzie 2022 r. odwołała dotychczasowego Skarbnika, powołując na to stanowisko inną osobę, znane było także uzasadnienie odmowy złożenia podpisów pod sprawozdaniem finansowym za 2022 rok przez Skarbnika Gminy i Wójta. W szczególności Wójt Gminy skierował do Regionalnej Izby Obrachunkowej pismo odnoszące się do stanu urządzeń księgowych, nieprawidłowości występujących w księgowości budżetowej oraz podatkowych Gminy. Poinformował, że sporządzenie rzetelnego sprawozdania Gminy za rok 2022 nie jest możliwe. Mimo tego, skład orzekający Regionalnej Izby Obrachunkowej zaopiniował pozytywnie sprawozdanie z wykonania budżetu gminy. Podczas posiedzenia "absolutoryjnego" radni Gminy zapoznali się ze sprawozdaniami finansowymi i z wykonania budżetu, pozytywną opinią Regionalnej Izby Obrachunkowej w sprawie wykonania budżetu, odbyła się dyskusja oraz głosowanie nad zatwierdzeniem sprawozdania finansowego i z wykonania budżetu oraz w przedmiocie udzielenia Wójtowi Gminy absolutorium.
Przed owym posiedzeniem, drogą elektroniczną przesłano radnym Gminy wniosek Komisji Rewizyjnej w sprawie oceny z wykonania budżetu Gminy oraz uchwałę składu orzekającego Regionalnej Izby Obrachunkowej w sprawie opinii dotyczącej wniosku Komisji Rewizyjnej Rady Gminy w sprawie absolutorium za 2022 rok. W uchwale tej Regionalna Izba Obrachunkowa nie zgłosiła zastrzeżeń do wniosku Komisji Rewizyjnej Rady Gminy w sprawie udzielenia absolutorium Wójtowi Gminy za 2022 rok.
Odbyło się Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej, którego przedmiotem było rozpatrzenie uchwały w sprawie zatwierdzenia sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z wykonania budżetu Gminy za 2022 rok. Na posiedzeniu tym Kolegium nie podjęło uchwały o stwierdzeniu nieważności w części opisanej wyżej uchwały i umorzyło postępowanie nadzorcze, nie stwierdzając naruszenia prawa.
W skardze, Regionalna Izba Obrachunkowa wskazała na nieprawidłowości w zakresie ewidencji księgowej Gminy: niezgodności ewidencji księgowej z faktyczną wysokością środków zgromadzonych na rachunkach bankowych, niezgodności sald kont, niezgodności kwoty zadłużenia z ewidencją księgową, nieprzeksięgowania sald kont 901 i 902 na wynik wykonania budżetu, niezgodności z ewidencją księgową wykonanych dochodów i wydatków, wykazanie w bilansie U.G danych niezgodnych z ewidencją księgową oraz brak zamknięcia ksiąg rachunkowych. W skardze brak jest argumentów, które pozwalałyby na ocenę, czy te nieprawidłowości miały charakter istotnych naruszeń prawa, powodujących konieczność stwierdzenia nieważności skarżonej uchwały, czy innych naruszeń prawa (zasad księgowości).
Sąd stwierdził, że mimo, iż te nieprawidłowości były znane RIO, podejmowała ona uchwały o zgodności z prawem spornych uchwał na różnych etapach nadzoru.
Jak wynika z korespondencji jaką Gmina prowadziła z Regionalną Izbą Obrachunkową podjęte zostały działania, których celem było usunięcie tych nieprawidłowości, Gmina zatrudniła dwie dodatkowe osoby w dziale księgowości oraz czterech audytorów, których zadaniem jest "wyprowadzenie" księgowości Gminy stosowanie do przepisów o rachunkowości.
Sąd odwołując się do art. 8 ust. 3 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego wskazał, że kontrola administracyjna społeczności lokalnych powinna być sprawowana z zachowaniem proporcji między zakresem interwencji ze strony organu kontroli a znaczeniem interesów, które ma on chronić. Zasada proporcjonalności nakazuje, aby dokonując oceny stopnia naruszenia prawa, organy wykonujące taką kontrolę badały zakres i stopień naruszenia proporcji pomiędzy zakresem interwencji ze strony organu kontroli (czyli wykorzystaniem instrumentów nadzorczych), a znaczeniem interesów, które ma on chronić. W tej sprawie niekonsekwentna ocena Izby, co do naruszenia prawa zaskarżonych uchwał (początkowo nie stwierdzano naruszenia prawa, po czym złożono skargę do WSA w Łodzi z wnioskiem o stwierdzenie nieważności uchwał Rady Gminy), brakiem wykazania w skardze, czy naruszenie przepisów o rachunkowości miało istotny charakter, czy też nie, wreszcie niekwestionowanymi działaniami naprawczymi podjętymi przez Gminę, sprawiłoby że stwierdzenie nieważności spornych uchwał, zasadę proporcjonalności by złamało. Interesem Gminy jest niezakłócone funkcjonowanie jej organów, w tym Wójta będącego organem wykonawczym Gminy, stwierdzenie nieważności takie zakłócenia by spowodowało.
Wyrok jest nieprawomocny.
Źródło: orzeczenia.nsa.gov.pl
