Konwent Wójtów i Burmistrzów Powiatu Bytowskiego przyjął stanowisko w sprawie przyjętej uchwały Nr 1215/410/22 z dnia 8 grudnia 2022 roku, w sprawie przyjęcia zasad kwalifikowalności wybranych wydatków w regionalnym programie Fundusze Europejskie dla Pomorza 2021-2027.
Jak czytamy w stanowisku szczególny brak akceptacji budzi przyjęcie zasady, że w przypadku, gdy dofinansowanie będzie pochodziło z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i będzie udzielane w formie dotacji, podatek od towarów i usług (VAT) będzie stanowił wydatek niekwalifikowany. Prowadzi to do drastycznego spadku poziomu wsparcia zadań planowanych do realizacji przez jednostki sektora finansów publicznych. Samorządy gminne i powiatowe w dużej mierze nie mają możliwości rozliczania podatku VAT. Stanowi on dla nich koszt, bez możliwości odzyskania poniesionych nakładów. W większości przypadków wsparcie ukierunkowane jest na przedsięwzięcia, które nie generują przychodów lub bezpośrednich oszczędności, a ewentualne niewielkie opłaty pobierane od odbiorców usług świadczonych z wykorzystaniem dotowanego mienia sprawiają, że rentowność przedsięwzięć w cyklu życia projektu jest bardzo rozłożona w czasie i zbyt niska, aby ich realizacja była możliwa z rynkowego punktu widzenia. Dotyczy to wielu podstawowych dziedzin działalności, w których planowano uzyskać wsparcie w ramach Funduszy Europejskich dla Pomorza.
W stanowisku zaznaczono, że samorządy zmagają się w ostatnim czasie z potężnymi trudnościami finansowymi. Borykają się ze zrównoważeniem wydatków i dochodów bieżących, ostrożnie aplikują o środki pomocowe ze źródeł krajowych i europejskich z powodu braku możliwości wniesienia wymaganego wkładu własnego. W tych okolicznościach podjęcie decyzji prowadzącej do zmniejszenia poziomu dofinansowania przedsięwzięć jest niezrozumiałe i nieakceptowalne. Prowadzi ona, wbrew założeniom przyjętym w uzasadnieniu do ww. uchwały, do spadku, a nie do osiągnięcia oczekiwanych efektów, mierzonych wskaźnikami.
Jak podkreślają samorządowcy celem funkcjonowania samorządu terytorialnego jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej, co często pociąga za sobą konieczność budowy kosztownej infrastruktury, wynikającej z potrzeb społecznych i gospodarczych oraz zapóźnień w rozwoju. Fundusze Unii Europejskiej są istotnym źródłem przyspieszenia procesów inwestycyjnych, zwłaszcza na uboższych terenach i służą szybszemu osiągnięciu przez Polskę spójności społeczno-ekonomicznej z krajami Unii Europejskiej. Przyjęta uchwała o 23% utrudnia dostęp do środków pomocowych lub o 23% ograniczy zakres planowanych inwestycji.
Przez lata funkcjonowania w Unii Europejskiej, pozyskiwania środków i poruszania się w ramach zasad przyznawania środków, samorządy nauczyły się jak wyliczać luki w finansowaniu i postępować, by nie narażać się na utratę dofinansowania. Samorządowcy nie zgadzają się z założeniem, że przyjęte rozwiązanie jest korzystne dla zainteresowanych podmiotów i uzasadnione. Dostrzegają oni jedynie korzyść dla Instytucji Zarządzającej, rozliczającej projekty, zwłaszcza, że te niekorzystne zasady kwalifikowalności nie dotyczą pomocy technicznej, z której korzysta Samorząd Województwa Pomorskiego. Jest to krzywdzące.
Jak czytamy dalej kolejną niesprawiedliwością jest katalog wyłączeń z zasady nie kwalifikowalności podatku VAT. W ramach celu szczegółowego 3 (ii) Rozwój i udoskonalenie zrównoważonej, odpornej na zmiany klimatu, inteligentnej i intermodalnej mobilności na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, w tym poprawę dostępu do TEN-T oraz mobilności transgranicznej uchwalono wyłącznie w zakresie rozwoju infrastruktury drogowej. Projekty w zakresie rozwoju infrastruktury drogowej będą obejmowały inwestycje wyłącznie w drogi wojewódzkie. Stąd pytanie dlaczego projekty gmin i powiatów obejmujące np. budowę rozwój infrastruktury dla transportu niezmotoryzowanego, obejmujące inwestycje w transportowe drogi rowerowe będą wykluczone z takiego wsparcia?
Rewitalizacja miast, inwestycje w ochronie zdrowia, szkolnictwie zawodowym, rozwój szlaków i infrastruktury turystycznej, termomodernizacja domów mieszkalnych i obiektów użyteczności publicznej, rozwój OZE, infrastruktura społeczna dla osób z grup marginalizowanych – to tylko niektóre dziedziny, w których mogą nastąpić ograniczenia zakresu planowanych działań ze względu na potrzebę zapewnienia większego wkładu własnego z powodu podjętej decyzji.
W związku z powyższym Wójtowie i Burmistrzowie Powiatu Bytowskiego zwracają się do Zarządu Województwa Pomorskiego o ponowne przenalizowanie sprawy i zmianę podjętej decyzji.
