24 września rozpoczęły się konsultacje "ważącego" niemal 15 mld zł następcy obecnego programu Kapitał Ludzki. Choć charakteryzując ten program, którego skrót nazwy układa się w angielskie słowo oznaczające władzę lub też siłę, moc, wiceminister rozwoju regionalnego Paweł Orłowski powiedział, że z pewnością nie będzie on powtórzeniem POKL-u, to na początku dokumentu znajdujemy zdanie, że zakres programu stanowi "swoiste kontinuum logiki przyjętej w realizacji przedsięwzięć z EFS w Polsce". Logika ta zakłada, że na poziomie regionalnym interwencja EFS będzie dotyczyła bezpośredniego wsparcia osób w celu poprawy ich sytuacji, a krajowy program operacyjny skoncentrowany zostanie na poprawie ram funkcjonowania poszczególnych polityk sektorowych.

 Tyle do zrobienia, że power się przyda

Dla nowego programu określono szerokie spektrum oddziaływania. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój wspierać ma reformy rynku pracy, w tym wdrażanie Inicjatywy Komisji Europejskiej na rzecz zatrudnienia osób młodych, oraz tzw. włączenia społecznego, adaptacyjności i zagadkowo brzmiącego hasła „innowacji społecznych”. Kolejna dziedziną będzie sektor zdrowia. Następnie edukacja i szkolnictwo wyższe (jako wkład do gospodarki opartej na wiedzy). Wsparcie otrzyma także administracja publiczna pod kontynuowanym hasłem dobrego rządzenia. Ostatnią wspierania przez POWER dziedzina będzie współpraca ponadnarodową.

Dla niektórych nie tylko POWER

Zanim zaczniemy charakteryzować możliwości, jakie ten 266 stronicowy dokument proponuje dziedzinom wybranym z powyższych bloków, warto pamiętać, iż nie będzie to jedyne wsparcie dla tychże sektorów. Bowiem oprócz komponentu "miękkiego", finansowanego z EFS, niektóre sektory będą mogły liczyć również na wsparcie z programów "twardych": PO Inteligentny rozwój (nauka) i PO Infrastruktura i Środowisko (ochrona zdrowia). Poza tym, należy także pamiętać, iż poza krajowym programem operacyjnym, kwestie polityki społecznej oraz dobrego rządzenia będą wspierane także z 16 regionalnych programów operacyjnych. Program krajowy i regionalne tworzą w zakresie zatrudnienia, włączenia społecznego, edukacji i dobrego rządzenia mają tworzyć spójną całość i ich równoległe wdrażanie ma dać zamierzony skutek.

Pogodzenie wytycznych unijnych i krajowych uwarunkowań

Każdy z programów operacyjnych realizujących politykę spójności, musi godzić dwa podejścia. Z jednej strony przejmować cele i sposoby ich osiągnięcia określone przez organy UE, tj. ujęte w Strategii Europa 2020 oraz 11 tzw. celów tematycznych polityki spójności na lata 2014-2020. Z drugiej strony program musi odpowiadać polskiej specyfice i krajowym dokumentom strategicznych, tym ogólnym, jak Krajowy Program Reform (pokazujący jak Polska realizuje Strategię Europa 2020) i Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020 oraz strategie sektorowe: Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego, Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego oraz "Perspektywa uczenia się przez całe życie". A także Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego, ze względu na podniesienie rangi tzw. wymiaru terytorialnego, czyli dopasowania interwencji polityk sektorowych do specyfiki typów określonych obszarów funkcjonalnych.

Co dla samorządów?

Nie będziemy oczywiście w artykule przedstawiać wszystkich zapisów programu, bo nie ma na to miejsca. Podobnie jak przy omawianiu projektów pozostałych programów, chcielibyśmy skupić się tylko na tych działaniach, których podmiotami mogą być jednostki samorządu terytorialnego. Analizując tego typu dokumenty chcielibyśmy oceniać, jak ich zapisy przekładają się na rozpoznane przez nas, samorządowców, potrzeby naszych wspólnot lokalnych. W przypadku programu Wiedza Edukacja Rozwój jest to jednak trudne. Dokument nie zawiera precyzyjnego podziału konkretnych działań przypisanych konkretnym beneficjentom. Owszem, priorytety inwestycyjne określone przez Komisję Europejską rozpisane zostały na bogate katalogi działań je realizujących, ale bez rozgraniczania wyłączności dla poszczególnych beneficjentów. Dlatego nie wiadomo precyzyjnie, beneficjentem których konkretnie działań mogą będą jednostki samorządu terytorialnego. Widzimy je wśród ogólnej grupy potencjalnych beneficjentów.

Jaką część spójnościowego tortu skonsumuje POWER?

Program Wiedza, Edukacja, Rozwój będzie realizował następujące cztery z 11 określonych przez KE celów tematycznych polityki spójności, rozpisanych na tzw. priorytety inwestycyjne:

Rynek pracy

CT8 Wspieranie zatrudnienia i mobilności zawodowej pracowników

• PI 8.6 Trwała integracja na rynku pracy ludzi młodych bez pracy, którzy nie uczestniczą w kształceniu lub szkoleniu
• PI 8.8 Równouprawnienie płci oraz godzenie życia zawodowego i prywatnego
• PI 8.9. Adaptacja pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian
• PI 8.10 Aktywne i zdrowe starzenie się
• PI 8.11 Modernizacja i wzmocnienie roli instytucji działających na rynku pracy, w tym działania mające na celu zwiększenie transnarodowej mobilności pracowników

Autorzy programu widzą potrzebę przeciwdziałania nakładaniu się zadań różnych podmiotów polityki zatrudnienia i pomocy społecznej na korzyść ich synchronizacji. Na marginesie, możemy dziś opiniować realizację tego postulatu poprzez wdrażaną przez resort pracy i polityki społecznej zmianę funkcjonowania urzędów pracy oraz założenia nowelizacji ustawy o pomocy społecznej. Dodać należy specjalne wyróżnienie działań nakierowanych na efektywną aktywizację zawodową osób młodych 15-24: staży, szkoleń, stypendiów, studiów podyplomowych, przyuczenia do zawodu czy przekwalifikowania. Obowiązkowym kryterium w przypadku tych działań będzie ich efektywność zatrudnieniowa - minimalny (45 proc.) odsetek uczestników, którzy powinni podjąć zatrudnienie w wyniku objęcia wsparciem.

Podmiotem większość działań w ramach poszczególnych priorytetów inwestycyjnych odpowiadających tej dziedzinie interwencji jest administracja rządowa. Natomiast samorządy oraz pośrednio w grupie publicznych służb zatrudnienia można znaleźć wśród potencjalnych grup docelowych  tych działań.

Pomoc i integracja społeczna

CT9 Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem

• PI 9.4 Aktywna integracja, w szczególności w celu poprawy zatrudnialności
• PI 9.7 Ułatwianie dostępu do niedrogich, trwałych i wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym
• PI 9.8 wspieranie gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych

W ramach tego pakietu wspierane będą zmiany systemowe mające sprzyjać integracji polityk na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, w celu skutecznego przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu. Chodzi o wypracowanie nowych rozwiązań systemowych i standardów w zakresie usług zdrowotnych oraz usług społecznych, w tym opiekuńczych dla osób niesamodzielnych (w tym osób starszych). Podejmowane działania będą skoncentrowane na poszerzaniu i lepszym dopasowaniu oferty usług kierowanych do osób wykluczonych. Ponadto, w celu wzmacniania integracji społecznej i terytorialnej będą wspierane działania powiązane z rewitalizacją, w tym m.in. zapobieganie bezdomności poprzez wspieranie dostępu do mieszkalnictwa chronionego. Wspierany będzie sektor ekonomii społecznej.

Beneficjantem powyższych działań będzie głownie administracja rządowa. Wśród grup docelowych odnajdujemy m.in. publiczne instytucje działające na rzecz zwalczania i zapobiegania ubóstwu i jednostki samorządu terytorialnego, podmioty lecznicze i ich pracownicy, podmioty ekonomii społecznej, organizacje społeczne.

Edukacja, szkolnictwo wyższe, dokształcanie

CT10 Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie

• PI 10.1 Ograniczenie przedwczesnego kończenia nauki szkolnej oraz zapewnienie równego dostępu do dobrej jakości edukacji elementarnej, kształcenia podstawowego i ponadpodstawowego
• PI 10.2 Poprawa jakości, skuteczności i dostępności szkolnictwa wyższego oraz kształcenia na poziomie równoważnym w celu zwiększenia udziału i poziomu osiągnięć
• PI 10.3 Poprawa dostępności i wspieranie uczenia się przez całe życie, podniesienie umiejętności i kwalifikacji siły roboczej i zwiększenie dopasowania systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy m.in. przez poprawę jakości kształcenia i szkolenia zawodowego oraz utworzenia i rozwijanie systemów uczenia się poprzez praktykę i przyuczania do zawodu, takich jak dwutorowe systemy kształcenia

Zakłada się z jednej strony wsparcie systemu oświaty w zakresie podwyższenia jakości pracy szkół, w tym zwiększenia ich funkcji społecznych, z drugiej działania ukierunkowane na rozwój metod wspierających procesy uczenia się, m.in. nowoczesne technologie. Wspierane będzie kształcenie podyplomowe kadr, w tym szczególnie ujęto kadry medyczne, ponieważ charakteryzuje je niski, w porównaniu do średniej europejskiej, wskaźnik liczby poszczególnych grup zawodów medycznych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców.

Wśród beneficjantów jest administracja rządowa oraz centralne jednostki badawcze i edukacyjne, uczelnie. Wśród grup docelowych wymieniono m.in. pracowników oświaty, kuratoria, a także organy prowadzące szkoły oraz szeroko rozumiane ośrodki szkoleniowe.

Administracja publiczna

CT11 Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej
PI 11.3 Inwestycje w zdolności instytucjonalne i w skuteczność administracji publicznych oraz usług publicznych w celu przeprowadzenia reform, z uwzględnieniem lepszego stanowienia prawa i dobrych

W ramach tego priorytetu wzmacniany ma być potencjał administracji publicznej do posługiwania się nowoczesnymi narzędziami w tworzeniu, wdrażaniu i zarządzaniu politykami publicznymi. Nacisk ma być położony na te narzędzia, które w największym stopniu wpływają na obsługę i rozwój przedsiębiorstw. Finansowanie ma być skoncentrowane na podnoszenie kwalifikacji pracowników administracji publicznej odpowiedzialnych za przygotowanie regulacji, wzmacniające oparcie polityk na dowodach; opracowanie i rozwijanie rozwiązań umożliwiających dokonanie pogłębionej analizy wpływu proponowanych regulacji na sektor małych i średnich przedsiębiorstw; wprowadzenie powszechnego systemu monitorowania świadczenia usług publicznych oraz doskonalenia jakości świadczonych usług administracyjnych; podnoszenie kwalifikacji pracowników administracji publicznej uczestniczących w wydawaniu decyzji administracyjnych oraz wprowadzenie do urzędów systemów zarządzania satysfakcją klienta.

Wśród oczekiwanych rezultatów działań tej grupy określono m.in. funkcjonowanie powszechnego systemu monitorowania świadczenia usług publicznych; zwiększenie odsetka wydatków elastycznych budżetu państwa alokowanych w oparciu o system pomiaru realizacji celów budżetu zadaniowego; zwiększenie udziału jednostek samorządu terytorialnego, które stosują budżet zadaniowy i wieloletnią prognozę finansową wg jednolitej metodyki.

Beneficjentami "priorytetu  administracyjnego" będzie administracja rządowa, jednostki samorządu terytorialnego i ich stowarzyszenia. A grupę docelową stanowią pracownicy administracji  rządowej i samorządowej, a także organizacje pozarządowe.

Polecamy naszym Czytelnikom lekturę całego dokumentu, tym bardziej, iż zawiera on także treści, wykraczające poza wymagane przez Komisję Europejską, a rozszerzające wiedzę o dziedzinach, których program dotyczy. Można go znaleźć TUTAJ.

Uwagi do projektu Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 można zgłaszać do 25 października.