Zapotrzebowanie na domową opiekę hospicyjną w Polsce rośnie, jednak system zmaga się z licznymi trudnościami. W województwie świętokrzyskim nie wszyscy pacjenci, którzy potrzebowali takiego świadczenia, mogli z niego skorzystać. Problemy kadrowe, niedoszacowanie liczby oczekujących, niewystarczająca liczba placówek oraz niska wycena świadczeń przez NFZ sprawiają, że opieka hospicyjna nie jest dostępna dla wszystkich chorych. W niektórych powiatach dzieci wymagające domowej opieki hospicyjnej pozostawały bez wsparcia, a w całym województwie nie funkcjonowało żadne hospicjum perinatalne.
Brak miejsc i ograniczenia w dostępności opieki
Opieka paliatywna i hospicyjna obejmuje świadczenia realizowane w różnych warunkach: stacjonarnych, domowych, ambulatoryjnych oraz perinatalnych. Szczególną formą pomocy jest hospicjum domowe, które pozwala pacjentowi przebywać w znanym sobie otoczeniu, wśród bliskich. Takie rozwiązanie jest także bardziej ekonomiczne dla systemu ochrony zdrowia, ponieważ eliminuje koszty pobytu pacjenta w placówce stacjonarnej. Wsparcie w tej formie wymaga jednak zaangażowania rodziny oraz wyspecjalizowanego personelu medycznego.
Mimo istotnej roli domowej opieki hospicyjnej, nie wszyscy pacjenci mogli z niej skorzystać. W województwie świętokrzyskim w latach 2020-2024 funkcjonowało 19 hospicjów domowych, jednak ich liczba nie była wystarczająca, aby zapewnić wsparcie wszystkim potrzebującym. W powiecie opatowskim nie działała żadna placówka, a w przypadku hospicjów dla dzieci opiekę zapewniały jedynie dwa podmioty, mające siedziby w powiecie ostrowieckim i staszowskim. Pacjenci z innych powiatów musieli pokonywać znaczne odległości, aby skorzystać z opieki.
Nieprawidłowości w prowadzeniu list oczekujących
Jednym z istotnych problemów było nieprzestrzeganie zasad przyjmowania pacjentów przez czterech z pięciu skontrolowanych świadczeniodawców. Świętokrzyski Oddział Wojewódzki NFZ nie sprawował skutecznego nadzoru nad prawidłowością prowadzenia list oczekujących. W wielu przypadkach rejestry były prowadzone nierzetelnie, a w niektórych placówkach przyjęcia pacjentów odbywały się na podstawie nieformalnych notatek zamiast oficjalnych harmonogramów. W efekcie niemożliwe było precyzyjne określenie liczby osób czekających na świadczenie oraz tych, które zmarły, nie doczekawszy przyjęcia.
Braki kadrowe i niedofinansowanie świadczeń
Jednym z kluczowych wyzwań w organizacji opieki paliatywnej w regionie jest brak personelu medycznego. Średni wiek pracowników ochrony zdrowia w województwie należy do najwyższych w kraju – mediana wieku lekarzy i pielęgniarek wynosi 55 lat. Niedobór specjalistów sprawia, że zapewnienie całodobowej opieki jest trudne, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach.
Dodatkowym problemem jest niska wycena świadczeń przez NFZ, która nie uwzględnia realnych kosztów opieki, w tym dojazdów personelu do pacjentów. Brak odpowiednich środków finansowych ogranicza możliwość zwiększenia liczby hospicjów i poprawy warunków ich funkcjonowania.
Brak hospicjum perinatalnego
W województwie świętokrzyskim nie działało żadne hospicjum perinatalne, a w latach 2022-2024 NFZ nie podejmował wystarczających działań, aby umożliwić rodzicom dostęp do tego rodzaju opieki. Ostatni konkurs na tego typu świadczenia w 2021 roku został unieważniony z powodu braku ofert, jednak nie podjęto kolejnych prób jego ogłoszenia. Rodziny dzieci z wadami letalnymi były zmuszone szukać pomocy w innych województwach.
Rekomendacje i potrzeba zmian
Najwyższa Izba Kontroli wskazuje na konieczność poprawy organizacji domowej opieki hospicyjnej. Wśród zaleceń znalazły się:
- Wprowadzenie skutecznych narzędzi do weryfikacji list oczekujących,
- Poprawa nadzoru nad przyznawaniem świadczeń i kolejnością przyjęć pacjentów,
- Podjęcie działań na rzecz zwiększenia liczby placówek i kadry medycznej,
- Zapewnienie perinatalnej opieki hospicyjnej,
- Zwiększenie finansowania świadczeń paliatywnych i hospicyjnych.
Ograniczona dostępność domowej opieki hospicyjnej w województwie świętokrzyskim to poważny problem, który wymaga pilnych działań. Zapewnienie odpowiedniego wsparcia pacjentom terminalnie chorym oraz ich rodzinom jest nie tylko kwestią organizacyjną, ale również moralnym obowiązkiem systemu ochrony zdrowia.
Pełen raport NIK dostępny w załączniku.
Źródło: NIK
 NIK FUNKCJONOWANIE DOMOWEJ OPIEKI.pdf | 3307 kB |
