Opieka, o jakiej mowa w art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych nie dotyczy tylko i wyłącznie niezdolnej do samodzielnej egzystencji osoby leżącej. Za niezdolne do samodzielnej egzystencji z mocy ustawy uznano także osoby cierpiące na schorzenia nieskutkujące brakiem możliwości poruszania się, a konieczność sprawowania nad nimi stałej lub długotrwałej opieki oceniać należy w świetle rodzaju schorzeń oraz sprawności psychofizycznej danej osoby.
Zatem organy są nie tylko uprawnione, ale i zobowiązane do przeprowadzania takich analiz, a umocowanie to wynika z art. 17 ust. 1 ustawy. Najistotniejszym jednak i najbardziej ważącym elementem podlegającym ocenie na gruncie wyżej wymienionego przepisu jest zakres czynności faktycznie realizowanych przez opiekuna w relacji do możliwości wykonywania pracy zarobkowej w rozumieniu art. 3 pkt 22 ustawy. Dla ustalenia przesłanki związku przyczynowo skutkowego w każdym przypadku konieczne jest ustalenie czy rodzaj bądź ilość czynności z zakresu faktycznie sprawowanej opieki nad osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, wykonywanych przez osobę ubiegającą się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, uniemożliwia tej osobie podjęcie i wykonywanie pracy zarobkowej.
Na kanwie niniejszej sprawy nie przyznano prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w następującym stanie faktycznym: matka skarżącego ma 88 lat, choruje na dnę moczanową (która powoduje puchnięcie nóg oraz problemy z chodzeniem), nadciśnienie i zwyrodnienie kręgosłupa, ma problemy z sercem, cierpi na zwyrodnienia stawów, cukrzycę, zawroty głowy oraz problemy ze wzrokiem (jaskra, zaćma - po operacji). Pracownik socjalny stwierdził w wywiadzie, że kobieta nie radzi sobie sama z prowadzeniem domu, ale porusza się po nim samodzielnie. Sama też przygotowuje sobie proste posiłki i dba o własną higienę. Raz w tygodniu przychodzi do niej synowa, by pomóc w kąpieli. Skarżący natomiast mieszka osobno i deklaruje wizyty codziennie, w godzinach zazwyczaj ok. 12:00 -17:00, godziny te ustalane są z matką. Podczas pobytu u matki skarżący robi zakupy, gotuje, sprząta, towarzyszy matce podczas wizyt lekarskich, robi kawę, zabiera na spacery i wspólnie spędza z nią czas na rozmowie. Czasem zostaje u matki na noc. W opinii pracownika socjalnego zakres sprawowanej przez skarżącego opieki i jej charakter jest do pogodzenia z podjęciem pracy.
W aktach sprawy znajduje się oświadczenie skarżącego, z którego wynika ponadto, że pomaga mamie przy ćwiczeniach na rowerku, mierzy ciśnienie 3 razy dziennie, podaje leki 6 razy dziennie, przygotowuje posiłki kilka razy dziennie. W realiach rozpoznawanej sprawy wywiedziono, że w sprawie nie wystąpiły przesłanki uzasadniające ustalenie prawa do wnioskowanego przez stronę skarżącą świadczenia. Zebrany materiał dowodowy nie potwierdza, że zakres czynności podejmowanych przez skarżącego względem matki wpisuje się w zakres stałej lub długotrwałej opieki, która spowodowała, że skarżący zrezygnował z zatrudnienia (nie podejmuje pracy).
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 6 grudnia 2023 r., sygn. II SA/Gd 470/23
Źródło: CBOSA
