W przypadku gdy liczba wolnych punktów sprzedaży alkoholu przekracza liczbę złożonych wniosków, decyzja zezwalająca na sprzedaż alkoholu może być oparta o dodatkowe kryteria, ale nie mogą być one sprzeczne z przepisami ustawy i nie mogą naruszać zasady równego traktowania podmiotów gospodarczych.
W myśl art. 18 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży może być prowadzona tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez wójta, właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży. Zezwolenia wydaje się oddzielnie na następujące rodzaje napojów alkoholowych: do 4,5% zawartości alkoholu oraz piwo, powyżej 4,5% do 18% zawartości alkoholu, z wyjątkiem piwa, powyżej 18% zawartości alkoholu, na podstawie wniosku przedsiębiorcy, po uzyskaniu pozytywnej opinii gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych o zgodności proponowanej przez wnioskodawcę lokalizacji punktu sprzedaży z uchwałami rady gminy.
W sytuacji gdy liczba podmiotów ubiegających się o zezwolenie przekracza limit punktów sprzedaży określony w stosownej uchwale rady miasta, wybór podmiotów, którym zezwolenie zostanie udzielone może być kojarzony z typowym dla uznania administracyjnego etapem rozważenia i oceny materiału dowodowego z perspektywy słusznego interesu strony postępowania i interesu społecznego, tyle jednak, że w przypadku uznania administracyjnego rozważenie przez organ materiału dowodowego w świetle regulacji zawartej w art. 7 k.p.a., nie musi prowadzić do zadośćuczynienia wnioskowi strony, a wynika to wprost z treści tego przepisu, który pozwala organowi administracji na wybór rozstrzygnięcia (organ może przyznać prawo, lecz nie musi tego uczynić, jeśli sprzeciwia się temu interes społeczny).
Przyjąć zatem należy, że uznaniowość decyzji w sprawie zezwoleń na sprzedaż alkoholu musi znajdować oparcie w przepisach regulujących zasady wydawania konkretnego rozstrzygnięcia, a nie na podstawie ogólnych postulatów formułowanych, z uwagi na np. cele ustawy. Dlatego w orzecznictwie przyjmuje się, że podejmowane w oparciu o art. 18 ust. 1 i 2 ustawy decyzje w sprawie sprzedaży alkoholu nie mają charakteru uznaniowego.
W związku z większą liczbą wniosków niż liczba punktów sprzedaży, organ miał obowiązek dokonać wyboru przedsiębiorców, którym udzieli zezwolenia. Organ zezwalający powinien przy tym rozpatrzyć wniosek każdego przedsiębiorcy w trybie i w sposób, który byłby dla ubiegających się o zezwolenie przejrzysty i oparty na równych kryteriach wyboru. Procedura dokonania wyboru powinna być transparentna, a więc jasna, klarowna oraz oparta na jednakowych zasadach.
Procedura ta powinna uwzględniać cel ustawy, jakim jest życie obywateli w trzeźwości. Cel ten jest realizowany poprzez działania organów zmierzające do ograniczenia spożycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury ich spożywania, inicjowania i wspierania przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie spożywania tych napojów, działania na rzecz trzeźwości w miejscu pracy, przeciwdziałaniu powstawaniu i usuwania następstw nadużywania alkoholu, a także wspierania działalności organizacji społecznych i zakładów pracy.
W rozpatrywanej sprawie jako dodatkowe kryterium przyjęto stosunek wartości sprzedaży napojów o zawartości do 4,5% alkoholu oraz piwa do powierzchni sprzedażowej. W przyjętym kryterium chodzi o ograniczenie zakupu alkoholu wysokoprocentowego tam, gdzie klienci wydają najwięcej pieniędzy na zakup napojów alkoholowych niskoprocentowych, gdyż są to potencjalni klienci, którzy mogliby zakupić napoje o wyższej zawartości alkoholu. Zdaniem Sądu kryterium to służy realizacji obowiązków nałożonych przez ustawodawcę na organy samorządu terytorialnego, ponieważ ogranicza sprzedaż napojów o zawartości powyżej 4,5% alkoholu w miejscach, gdzie jest największy obrót napojami o zawartości do 4,5% alkoholu oraz piwem (uwzględniając powierzchnię sprzedażową). Zatem kryterium to wpływa na zmianę struktury spożycia alkoholu. Jest to przy tym kryterium jednakowe dla wszystkich przedsiębiorców. Jest ono także zgodne z celami ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 15 lutego 2022 r., sygn. I SA/Bd 621/21
Źródło: CBOSA
