Substancje chemiczne, które w 2010 r. były przedmiotem obrotu handlowego w sklepach z tzw. „dopalaczami”, będą objęte kontrolą ustawową – takie rozwiązania są głównym celem zmian wprowadzonych do projektu nowelizacji ustawy.
Zaproponowane przepisy dostosowują procedury związane z profilaktyką oraz zwalczaniem wytwarzania i obrotu substancjami o działaniu psychoaktywnym do obowiązujących i praktykowanych procedur w większości państw Unii Europejskiej. Ponadto nowe rozwiązania ograniczają skutecznie możliwość przywozu do Polski środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych. Przyczyni się to do eliminowania „dopalaczy” już na etapie granic państwa.
Do projektu ustawy wprowadzono pojęcie i definicję nowej substancji psychoaktywnej (jest to zgodne z decyzją Rady 2005/387/WSiSW). Nowa substancja psychoaktywna to substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego w każdym stanie fizycznym o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy.
Zdefiniowano ziele konopi innych niż włókniste. Pozwoli to wykluczyć trudności związane z interpretacją obowiązującego przepisu, w związku z podziałem na różne etapy wegetacji rośliny. Nowelizacja tego przepisu zakłada, że kontroli będzie podlegała każda forma ziela konopi, zawierająca powyżej 0,2 proc. THC (delta–9–tetrahydrokannabinolu). Liście i łodygi konopi zawierają znaczne ilości THC i są stosowane jako środek odurzający, nie ma wiec powodu, aby je wyłączać z kontroli.
W związku z powyższym w sytuacji, gdy w zmielonym suszu znajdują się części roślin nieposiadające THC oraz części roślin zawierające powyżej 0,20 proc. ww. substancji, pod uwagę brana będzie wartość THC w całej zatrzymanej próbce suszu.
Rozszerzono katalog podmiotów realizujących zadania w zakresie przeciwdziałania narkomanii o jednostki organizacyjne wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej oraz asystentów rodziny, rodziny zastępcze i prowadzących rodzinne domy dziecka.
Przy ministrze zdrowia utworzony zostanie zespół do spraw oceny ryzyka zagrożeń dla zdrowia lub życia ludzi związanego z używaniem nowych substancji psychoaktywnych. W jego skład wejdą eksperci i specjaliści z zakresu nauk chemicznych, farmakologii, toksykologii klinicznej, psychiatrii, nauk społecznych lub nauk prawnych. Zadaniem zespołu ma być wypracowywanie opinii na temat potencjalnego zagrożenia związanego z używaniem określonych substancji oraz rekomendowanie ministrowi zdrowia umieszczanie najbardziej niebezpiecznych substancji w wykazach środków odurzających, substancji psychotropowych oraz nowych substancji psychoaktywnych. Na podstawie ocen i rekomendacji zespołu, będą podejmowane decyzje o sprawowaniu kontroli nad określonymi substancjami i zamieszczanie ich w odpowiednich załącznikach do ustawy albo w wykazie nowych substancji psychoaktywnych.
Wprowadzono istotne ograniczenia możliwości przywozu do Polski środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych. Zgodnie z obecnym prawem – zakazane jest wytwarzanie i wprowadzania do obrotu środków zastępczych, nie istniał natomiast zakaz ich przywozu.
Nowe rozwiązania, eliminujące napływ środków zastępczych z państw trzecich, mogą bezpośrednio doprowadzić do ograniczenia obecności na rynku polskim niebezpiecznych dla zdrowia i życia produktów oraz przyczynić się do ochrony bezpieczeństwa i zdrowia obywateli, a zwłaszcza dzieci i młodzieży.
Państwowa Inspekcja Sanitarna będzie uprawniona do nadzoru nad przestrzeganiem zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych. Natomiast zakaz przywozu środków zastępczych i nowych substancji psychoaktywnych będzie egzekwowany przez organy Służby Celnej.
Mając na uwadze zwiększenie świadomości stosowania leków oraz bezpieczeństwo pacjentów w procesie „samoleczenia”, farmaceuci i technicy farmaceutyczni będą informować o sposobie dawkowania oraz możliwych zagrożeniach i działaniach niepożądanych, związanych ze stosowaniem wydawanych produktów leczniczych, które zawierają w składzie substancje psychoaktywne. Zgodnie z nowymi przepisami, farmaceuta lub technik farmaceutyczny będzie mógł odmówić wydania ww. produktu tej samej osobie, jednego dnia w ramach kilku transakcji sprzedaży, gdy uzna, że produkt może zostać wykorzystany w celach pozamedycznych, powodujących zagrożenie dla zdrowia i życia.
Minister zdrowia w rozporządzeniu określi: wykaz substancji o działaniu psychoaktywnym oraz maksymalny poziom ich zawartości w produkcie leczniczym, niezbędny do przeprowadzenia skutecznej terapii, w dopuszczalnym okresie bezpiecznego leczenia dla jednej osoby. Wydawanie produktów leczniczych zawierających substancje o działaniu psychoaktywnym (dostępnych bez przepisu lekarza), będzie należało wyłącznie do wykwalifikowanego personelu, tj. farmaceutów i techników farmaceutycznych, a sprzedaż detaliczna wyżej wymienionych produktów została ograniczona do aptek ogólnodostępnych i punktów aptecznych.
Za wydawanie produktów leczniczych bez ograniczeń w zakresie ustalonych poziomów maksymalnej zawartości substancji psychoaktywnej, będzie grozić kara pieniężna do 50 000 złotych. Jej wysokość zależeć ma od okresu, stopnia oraz okoliczności naruszenia przepisów. Karę pieniężną będzie nakładał wojewódzki inspektor farmaceutyczny.
Dokonano również innych zmian w ustawie Prawo farmaceutyczne. Chodzi o ograniczenie możliwości wydawania produktów leczniczych zawierających w składzie substancje o działaniu psychoaktywnym o kategorii dostępności „OTC” (leki dostępne bez recepty), ustanawiając maksymalny poziom zawartości ww. substancji, niezbędny do przeprowadzenia skutecznej terapii, w dopuszczalnym okresie bezpiecznego leczenia dla jednej osoby, oraz ograniczając ich wydawanie w ramach jednorazowej sprzedaży. Wyjątek stanowią te same produkty lecznicze wydawane z przepisu lekarza. W przypadku przepisania przez lekarza na recepcie leków zawierających w składzie substancje psychoaktywne o kategorii dostępności „OTC”, w ilości przekraczającej ustanowione limity zawartości substancji psychoaktywnej, wydaje się produkty lecznicze w ilości wskazanej na recepcie.
Przepisy w zakresie ograniczenia wydawania produktów leczniczych dostępnych bez recepty, ze względu na maksymalny poziom zawartych w nich substancji psychoaktywnych, wejdą w życie 1 stycznia 2017 r. Produkty lecznicze, wprowadzone do obrotu przed dniem wejścia w życie nowych regulacji, będą znajdować się w obrocie detalicznym w ustalonym dla nich terminie ważności. Po 1 stycznia 2017 r. będą wydawane wyłącznie w ilości do jednego opakowania.
Do czasu wejścia w życie regulacji dotyczących maksymalnego poziomu zawartości substancji psychoaktywnych, będzie obowiązywać ograniczenie sprzedaży – w ramach jednorazowej transakcji – do jednego opakowania produktów leczniczych zawierających w składzie: pseudoefedrynę, desktrometorfan lub kodeinę, czyli zawierających substancje obecnie najczęściej wykorzystywane w celach pozamedycznych (pseudoefedryna, dekstrometorfan, kodeina) oraz do produkcji metamfetaminy (pseudoefedryna). Podobne ograniczenia ilościowe oraz jakościowe (zawartość pseudoefedryny) wprowadziło wiele krajów zachodnich, w tym Stany Zjednoczone. Wprowadzone ograniczenie powinno skutecznie zmniejszyć skalę zjawiska odurzania się przez osoby młode oraz możliwość wykorzystywania pseudoefedryny do produkcji metamfetaminy przez zorganizowane grupy przestępcze.
Zmiany w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej wzmacniają skuteczność przeprowadzanych kontroli w celu ochrony zdrowia i życia ludzkiego, polegającej na zniesieniu obowiązku zawiadomienia o zamiarze przeprowadzenia kontroli przedsiębiorców podejrzanych o wprowadzanie do obrotu środków zastępczych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
W załącznikach do projektu nowelizacji ustawy uwzględniono 114 nowych substancji psychoaktywnych, które stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi.
Źródło: KPRP
