Przepis art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o świadczeniach rodzinnych winien być wykładany w ten sposób, że wprawdzie wyklucza on możliwość pobierania dwu świadczeń jednocześnie, jednakże nie uniemożliwia wyboru przez uprawnionego świadczenia także wówczas, gdy jedno z nich jest już przyznane wcześniejszą decyzją. Aby wybór ustawowo zagwarantowany stronie, o którym mowa w art. 27 ust. 5 ustawy mógł zostać skutecznie dokonany, nie zachodzi konieczność rezygnacji z przyznanego już świadczenia przed otrzymaniem zapewnienia organu, że drugie z tych świadczeń rzeczywiście zostanie przyznane - tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, sygn. III SA/Gd 477/19.
W niniejszej sprawie skarżący złożył wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z pracy zarobkowej w związku ze sprawowaniem opieki nad niepełnosprawną matką, załączając do wniosku m.in. odpis wydanego przez lekarza rzeczoznawcę Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, z którego wynikało, że została uznana na stałe niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym oraz niezdolną do samodzielnej egzystencji, ze wskazaniem, że niezdolność do samodzielnej egzystencji istnieje od dnia 8 października 2001 r.
W niniejszej sprawie organy uznały, że z uwagi na fakt, że stała niezdolność do samodzielnej egzystencji J. G. datuje się od 65 roku życia, to tym samym skarżący nie spełnia warunku do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego określonego w art. 17 ust. 1b ustawy bowiem wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. (sygn. akt K 38/13) nie zmienia w tym zakresie jego sytuacji prawnej.
Przywołany wyrok odnosi się do negatywnego zakresu przepisu art. 17 ust. 1b ustawy, na co wskazuje zwrot "w zakresie, w jakim różnicuje". Istotą tego rozstrzygnięcia jest uznanie za niezgodne z konstytucyjną zasadą równości pominięcie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego innych osób, niż wskazanych w tym przepisie, przy czym niekonstytucyjności takiego ograniczenia Trybunał upatruje w zróżnicowaniu prawa podmiotowego opiekunów osób niepełnosprawnych ze względu na wiek powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki.
Skutkiem tego wyroku jest zmiana zakresu zastosowania przepisu art. 17 ust. 1b w zakresie treści w nim ujętej, będącego przepisem szczególnym w odniesieniu do art. 17 ust. 1 tej ustawy, który określa ogólne przesłanki prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Zakresowe wyeliminowanie ograniczeń o charakterze podmiotowym (wieku powstania niepełnosprawności podopiecznych) nie powoduje dysfunkcjonalności ustawy.
Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela utrwaloną już linię orzeczniczą sądów administracyjnych, które w odniesieniu do opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, wnoszących o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego po wyroku Trybunału, dostrzegają jego wpływ na obecną sytuację tych podmiotów i stwierdzają o konieczności uchylenia decyzji.
Mając powyższe na uwadze, przy ponownym rozpoznaniu sprawy organy powinny dokonać merytorycznego rozpoznania wniosku skarżącego, badając czy ustalony w sprawie stan faktyczny wypełnia dyspozycję normy prawnej wynikającej z art. 17 u.ś.r., przy uwzględnieniu zakresu, w jakim przepis ten został uznany za niekonstytucyjny począwszy od dnia 23 października 2014 r. na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego o sygn. akt K 38/13.
Jednocześnie podkreślić należy, że powyższemu nie może stać na przeszkodzie fakt, że skarżący jest już beneficjentem świadczenia w formie specjalnego zasiłku opiekuńczego, który otrzymuje z uwagi na opiekę nad matką. W rozpoznawanej sprawie skarżący składając wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego jednocześnie złożył także oświadczenie o warunkowej rezygnacji z prawa do otrzymywanego specjalnego zasiłku opiekuńczego i wyborze korzystniejszego dla niego świadczenia pielęgnacyjnego, wskazując, że w przypadku przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze sprawowaniem opieki nad matką wnosi o uchylenie decyzji przyznającej mu specjalny zasiłek opiekuńczy.
W ocenie Sądu takie oświadczenie skarżącej powinno poskutkować wszczęciem postępowania w sprawie uchylenia decyzji o przyznaniu specjalnego zasiłku opiekuńczego, a następnie – w razie spełnienia przesłanek – wydaniem decyzji o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 12 września 2019 r., sygn. III SA/Gd 477/19.
Źródło: CBOSA
