Komentarz do ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej art. 40
"Art. 40. 1. Rodzina zastępcza oraz rodzinny dom dziecka zapewniają dziecku całodobową opiekę i wychowanie, w szczególności:
1) traktują dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;
2) zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych;
3) zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;
4) zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań;
5) zaspokajają jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne;
6) zapewniają ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka;
7) umożliwiają kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej.
2. Rodzina zastępcza oraz prowadzący rodzinny dom dziecka współpracują z ośrodkiem adopcyjnym, koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej i organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej."
Cytowany artykuł nie wymaga szerszego komentarza, wskazuje jakie funkcje powinna spełniać rodzina zastępcza albo rodzinny dom dziecka. Ustawa kładzie nacisk nie tylko na zapewnienie przysłowiowego „dachu nad głową” ale również na zaspokajaniu potrzeb emocjonalnych dziecka oraz na jego rozwój.
Co do zasady dziecko ma prawo do kontaktu z rodzicami lub innym osobami bliskimi. Jest to oczywiste założenie. Piecza zastępcza jako ma mieć charakter tymczasowy a działania podejmowane w okresie pobytu w niej dziecka mają umożliwić jego powrót do rodziny, o ile jest to zgodne z dobrem tego dziecka. Zgodnie z art. 113 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Zgodnie z art. 113 (1) Sposób utrzymywania kontaktów rodzice zastępczy lub prowadzący rodzinny dom dziecka powinni uzgodnić wspólnie z rodzicami biologicznymi dziecka kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia; w braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy. Zgodnie z kolejnymi przepisami kodeksu Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy ograniczy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem. Sąd opiekuńczy może w szczególności:
- zakazać spotykania się z dzieckiem;
- zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu;
- zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd;
- ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość;
- zakazać porozumiewania się na odległość.
Jeżeli utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza, sąd zakaże ich utrzymywania.
Ustawodawca nakazuje rodzinie zastępczej oraz osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka współpracować z wyznaczonymi osobami i instytucjami.
