Na stronach Rządowego Centrum Legislacji 26 sierpnia pojawił się projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Ustawa przygotowana przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ma na celu wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 października 2022 r. (sygn. 2022/2041) w sprawie adekwatnych wynagrodzeń w Unii Europejskiej. Przygotowywany akt prawny zakłada szereg systemowych zmian i utworzenie nowych instytucji w celu poprawy warunków życia i pracy.

Wymagania dyrektywy przełożone na polski grunt

Projekt przewiduje wprowadzenie nowych procedur ustalania odpowiedniej wysokości wynagrodzeń minimalnych, a także ich aktualizacji. Zgodnie z założeniami projektodawcy, wszelkie zmiany w zakresie minimalnego wynagrodzenia, mają znajdować oparcie w czterech kryteriach, wśród których wymieniono w treści dyrektywy:

• siłę nabywczą ustawowych wynagrodzeń minimalnych z uwzględnieniem kosztów utrzymania,
• ogólny poziom i rozkład wynagrodzeń,
• stopę wzrostu wynagrodzeń,
• długoterminowe krajowe poziomy produktywności ze zmianami,
  a także w kryterium relacji wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę do przeciętnego wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym.

Same modyfikacje wynagrodzeń minimalnych mają być w świetle dyrektywy przeprowadzane nie rzadziej niż raz na dwa lata. Państwa stosujące mechanizm automatycznej lub półautomatycznej indeksacji będą zobowiązane do takich zmian co cztery lata.

Ministerstwo proponuje aktualizację płacy minimalnej co najmniej raz na cztery lata (pierwsza ma nastąpić przy ustalaniu wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę na rok 2028), ustaliwszy wartość referencyjną na poziomie 55% prognozowanego średniego wynagrodzenia w kraju (w 2023 r. taka relacja wynosiła 50,3% i sukcesywnie rośnie). Sam mechanizm ustalania minimalnego wynagrodzenia zostanie - wobec zgodności z dyrektywą - pozostawiony w niezmienionym kształcie, w oparciu o prognozowany ogólny wzrost cen towarów i usług. W zależności od niego, ustalany będzie jeden lub dwa terminy podnoszenia wynagrodzenia minimalnego - dodatkowa "podwyżka" 1 lipca ma obowiązywać w przypadku, gdy prognozowany na następny rok wzrost cen wyniesie co najmniej 105%.

Nowe zadania Rady Dialogu Społecznego

Projekt ustawy zakłada powołanie organu doradczego, którego zadaniem będzie udzielanie pomocy instytucjom właściwym w przedmiocie polityki fiskalnej państwa. Jego rolę ma w założeniu ustawodawcy przyjąć Rada Dialogu Społecznego. Negocjacje dotyczące wysokości minimalnego wynagrodzenia mają być prowadzone w RDS corocznie, po uprzednim przedstawieniu organowi przez Radę Ministrów propozycji wysokości płacy minimalnej w terminie do 15 czerwca. Po otrzymaniu propozycji, RDS będzie miała 30 dni na podjęcie uzgodnień. Jeżeli w tym czasie nie zostanie wypracowane stanowisko, ostatnie zdanie będzie należało do Rady Ministrów. Niezależnie od wyniku prowadzonych rozmów, ostatecznie ustalone minimalne wynagrodzenie nie będzie mogło być niższe od wstępnie zaproponowanego organowi doradczemu.

Co czeka pracowników i pracodawców?

Zdaniem projektodawcy, wzmocniona zostanie ochrona pracowników przed nieuczciwymi praktykami wypłacania wynagrodzeń niższych niż minimalne czy opóźnianiu wypłat należności. Ważną zmianą dla pracowników ma stać się wyłączenie z minimalnego wynagrodzenia za pracę wszelkich dodatków, premii i innych gratyfikacji. Nowa ustawa ma przywrócić tego typu bonusom zamierzony charakter, jako nagrody czy dowody uznania. Obecnie tego typu dodatki służą często jako dopełnienie do poziomu wymaganego minimalnego wynagrodzenia.

Przygotowywana ustawa ma w swoim założeniu poprawić warunki pracy i wynagradzania za nią, poprzez zwiększenie ochrony zarabiających najmniej i uczynienie mechanizmu wynagradzania bardziej zrozumiałym i sprawiedliwym. Wspomnianym w ocenie skutków regulacji ryzykiem jest jednak podniesienie kosztów po stronie pracodawców, co może uderzyć w pracowników najmniej zarabiających - zatem tych, którzy w założeniu projektodawcy mają na nowej ustawie najwięcej skorzystać. Zmiana przepisów skutkować będzie również koniecznością aktualizacji regulaminów wynagrodzeń. Zmiany w państwowych i samorządowych jednostkach budżetowych zostaną przy tym sfinansowane w ramach środków na wynagrodzenia pozostających w dyspozycji pracodawców, bez konieczności ich dodatkowego zwiększania.

 Z projektem ustawy można zapoznać się tutaj