22 marca br. wpłynął do Sejmu rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2096). 

Projekt w głównej mierze dotyczy zmian w zasadach przeprowadzania egzaminów. W tej części zasadniczo nie budzi wątpliwości i został pozytywnie zaopiniowany przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego. 

W wersji projektu skierowanej do Sejmu pojawiły się jednak nowe przepisy, które ze stroną samorządową nie były wcześniej konsultowane. Dotyczą one standardów zatrudnienia specjalistów w przedszkolach, szkołach, zespołach. 

W latach szkolnych 2022/2023 i 2023/2024 łączna liczba etatów nauczycieli pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów lub terapeutów pedagogicznych w przedszkolu, szkole lub zespole, nie może być niższa niż:

• 1,5 etatu, który powiększa się o 0,2 etatu na każdych kolejnych 100 dzieci lub uczniów – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 100;
• 1 etat – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 50 i nie przekracza 100;
• 0,5 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 30 i nie przekracza 50;
• 0,25 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów wynosi od 1 do 30.

W roku 2022 na powyższy cel, część oświatowa subwencji ogólnej ma ulec zwiększeniu o kwotę 514 500 tys. zł ze środków rezerwy celowej budżetu państwa przeznaczonej na zmiany systemowe w finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego, w tym w finansowaniu zadań oświatowych.

Powyższe standardy mają jednak charakter przejściowy. Od 1 września 2024 r. łączna liczba etatów nauczycieli pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów lub terapeutów pedagogicznych w przedszkolu, szkole lub zespole, nie będzie mogła być niższa niż:

• 2 etaty, które powiększa się o 0,2 etatu na każdych kolejnych 100 dzieci lub uczniów – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 100;
• 1,5 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 50 i nie przekracza 100;
• 1 etat – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 40 i nie przekracza 50;
• 0,8 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 30 i nie przekracza 40;
• 0,6 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 20 i nie przekracza 30;
• 0,4 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 10 i nie przekracza 20;
• 0,25 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów wynosi od 1 do 10.

Jeżeli w szkołach etaty nauczycieli specjalistów przewyższają powyższe limity, wówczas przewidziano przepis, który blokuje możliwość obniżania liczby etatów do ustawowych limitów (należy zachować funkcjonujące standardy).

Uwagi do przedmiotowego projektu przedłożył Związek Powiatów Polskich, z których pełną treścią można zapoznać się tutaj.

Jak wskazał ZPP analiza OSR projektu budzi ogromne wątpliwości co do możliwości zrealizowania założeń projektu. Jak bowiem wynika z tabeli nr. 4 (s. 17-18) po uchwaleniu przedmiotowej ustawy 26 981 jednostek oświatowych stanie przed koniecznością spełnienia ustawowych standardów. W przypadku 17 666 przedszkoli/szkół standardy te będą musiały wzrosnąć 3-krotnie, a sytuacja ta dotyczy najmniejszych jednostek oświatowych do 200 uczniów, a więc zlokalizowanych najczęściej w mniejszych miejscowościach, gdzie dostępność nauczycieli specjalistów jest mocno ograniczona. Czas potrzebny na wdrożenie tych rozwiązań może wynieść niecałe 5 miesięcy. Nie napawa optymizmem także perspektywa od września 2024 r. Związek Powiatów Polskich zwrócił także uwagę, że budujący jest optymizm projektodawców wyrażony na s. 24 OSR w wierszu dotyczącym wpływu projektu na rynek pracy. Wymagałoby jednak doprecyzowania jaka jest struktura geograficzna zlokalizowania liczby nauczycieli specjalistów z wykazanymi w SIO kwalifikacjami oraz doprecyzowanie jaka liczba absolwentów uczelni z kierunków psychologia, pedagogika, pedagogika specjalna decydowała się w ostatnich latach na zatrudnienie w jednostkach oświatowych. 

Aktualnie projekt jest na etapie procedowania w Sejmie. Na 5 kwietnia br. zaplanowano sejmową komisję Edukacji, Nauki i Młodzieży podczas której zostaną rozpatrzone poprawki zgłoszone w czasie drugiego czytania.