15 września w siedzibie Sejmu RP odbyło się posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Przedmiotem posiedzenia było rozpatrzenie Sprawozdania z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2019 roku.

Sprawozdanie przedstawiane przez przedstawicieli Krajowych Izb Obrachunkowych składało się z dwóch części – pierwsza dotyczyła stricte działalności nadzorczej, kontrolnej, opiniodawczej i informacyjno-szkoleniowej, jaką wykonują RIO. Natomiast druga część dotyczy wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2019 roku. Zwrócono uwagę na zjawisko pojawiające się już od wielu lat i stwierdzone przez Regionalne Izby Obrachunkowe, a mianowicie coraz większą ilość zmian, jakie są dokonywane w trakcie roku budżetowego przez jst w zakresie zmian budżetu. To wynik wielu zmian i procesów, które ujawniają się w trakcie roku budżetowego ale także informacji, jakie spływają odnoście dotacji dla jst – dane te spływają w trakcie roku budżetowego, stąd konieczność korygowania planów.

W roku 2019 RIO przeprowadziły 1120 kontroli w tym 709 kontroli kompleksowych JST, 280 kontroli problemowych, 114 kontroli doraźnych i 17 kontroli sprawdzających wykonanie wniosków pokontrolnych z poprzednich kontroli.

Regionalne Izby Obrachunkowe w roku ubiegłym przeprowadziły 150 szkoleń, które objęły ponad 14 tysięcy osób.

Wykonanie budżetu przez JST

Podczas posiedzenia Komisji przedstawione zostało też sprawozdanie z wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego. Sprawozdanie zostało podzielone na przestawienie danych zbiorczych o jst, zadłużenia, nadwyżki operacyjnej oraz wydatków inwestycyjnych.

W 2019 roku dochody budżetowe jst zostały zrealizowane w kwocie blisko 280 miliardów. W porównaniu do roku poprzedniego (2018) dochody te wzrosły o 10 procent. Wzrost wskaźnika dochodów został odnotowany we wszystkich typach samorządów. Co ciekawe, ze sprawozdania wynika, że w roku 2019 odwrócone zostało zjawisko większej dynamiki wydatków niż dochodów. Spadł jednak wskaźnik wydatków inwestycyjnych. Rok 2019 był też drugim rokiem, w którym utrzymała się tendencja wzrostu kwoty długu. W poszczególnych jednostkach samorządu terytorialnego zadłużenie rozkłada się w różny sposób, najbardziej zadłużają się jednak miasta na prawach powiatu.

Podczas przedstawiania sprawozdania, poruszona została też kwestia zobowiązań wymagalnych SP ZOZ nadzorowanych przez jst w latach 2003-2019. Zadłużenie rok do roku rośnie i sprawa SP ZOZ-ów nadal pozostaje problemem. SP ZOZ-y z największymi zobowiązaniami to te nadzorowane przez województwa, a kwoty te rosną w niepokojącym stopniu.

Budżety gmin (dochody i wydatki) stanowiły ok. 48 procent wielości wykonanych przez wszystkie jst, miasta na prawach powiatu – ok.28 proc., powiatów – ok. 11 proc. miasta stołecznego Warszawy ok. 7 proc., a województw samorządowych ok. 6 procent.

W roku 2019 tylko w 28 jst wykonane wydatki bieżące przekroczyły wykonane dochody bieżące. Można powiedzieć, że w 2019 roku jst co do zasady wygenerowały prawidłowe nadwyżki operacyjne.

Na przestrzeni ostatnich pięciu lat udział inwestycyjny w wydatkach ogółem podlegał zmianom tworząc swoistą sinusoidę.

Koreferat podczas posiedzenia Komisji wygłosił poseł Piotr Uściński. Odniósł się do kwestii wynagrodzeń i odpływu specjalistów z Regionalnych Izb Obrachunkowych. Dokonał również analizy porównawczej zobowiązań samorządów, z której wynika, że sytuacja finansowa samorządów jest obecnie dużo lepsza niż jeszcze kadencję temu.