Trwają prace nad nowelizacją ustawy o doręczeniach elektronicznych. ZPP popiera przedstawione propozycje i…zgłasza jeszcze więcej rozwiązań.

W środę, 17 września, odbyło się posiedzenie Zespołu do Spraw Społeczeństwa Informacyjnego Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Dyskusje toczyły się wokół zmian w systemie e-Doręczeń, ewidencjonowania wydatków na usługi IT, możliwości dofinansowania JST w związku z zakończeniem okresu wsparcia Microsoftu dla systemu Windows 10 oraz projektu ustawy o systemach sztucznej inteligencji.

E-Doręczenia – ewolucja w przepisach

Na posiedzeniu omówione zostały uwagi zgłoszone przez Związek Powiatów Polskich do projektu ustawy o zmianie ustawy o doręczeniach elektronicznych oraz niektórych innych ustaw.

Akt wprowadza zmiany w systemie e-Doręczeń, m.in. w zakresie zasad obliczania terminów doręczenia korespondencji przez podmioty publiczne (w szczególności w zakresie tzw. „fikcji doręczenia”), nadzoru nad usługami PURDE i PUH czy opłat za przekazywanie korespondencji do syndyka w postępowaniach upadłościowych.

Jak wyjaśniła mec. Patrycja Grebla-Tarasek ze Związku Powiatów Polskich, organizacja nie ma większych zastrzeżeń do zapisów w projekcie. Zgłasza jednak uwagi, dotyczące kwestii, które wymagałyby jeszcze uwzględnienia.

Pierwsza z nich dotyczy braku przepisu, który ustanawiałby maksymalny czas dla operatora wyznaczonego na przyjęcie i wysyłkę prawidłowo sporządzonej wiadomości w ramach e-Doręczeń. Organizacja proponuje, aby czas ten wynosił maksymalnie 24 godziny. Propozycja jest pokłosiem sytuacji z początku roku, kiedy to wiadomości masowo utykały w systemie operatora wyznaczonego na kilka a czasami kilkanaście dni ze statusem „w weryfikacji”.

–  (…) żeby uniknąć tej sytuacji (…) i w związku z tym, że nas obowiązują terminy z Kodeksu postępowania administracyjnego, prosimy, żeby jakoś tę kwestię uregulować; żeby nie było ponownie takiej sytuacji, kiedy to my wysyłamy w sposób prawidłowy przesyłkę, a ta przesyłka przez tydzień czy dłużej wisi w systemie i nie wiadomo, co się z nią dzieje i nikt nie ponosi za to odpowiedzialności – mówiła mec. Patrycja Grebla-Tarasek. – A właściwie odpowiedzialność ponosimy my jako ten podmiot, który jest zobowiązany do stosowania Kodeksu postępowania administracyjnego i tych terminów, które nas tam obowiązują; pomimo tego, że przesyłka od nas wyszła w sposób prawidłowy i my nie mamy żadnej technicznej ani fizycznej możliwości, żeby wpłynąć na system operatora wyznaczonego.

Przedstawicielka strony rządowej zgodziła się ze słusznością tej uwagi.

– Musimy wypracować rozwiązanie techniczne i dopiero za tym będzie szła legislacja, która umożliwi realizację tego postulatu. Niestety musimy zacząć od rozwiązania technicznego, ale uwaga będzie uwzględniona – zapewniła.

Kolejny postulat dotyczy zmiany sposoby naliczania opłat za pojedynczą przesyłkę wysyłaną za pośrednictwem usługi PURDE, które zdaniem organizacji są rażąco wygórowane i – wzorem innych krajów europejskich – powinny zostać uczciwie skalkulowane w ramach dostępnych abonamentów, w zależności od wielkości podmiotów. ZPP wnosi także o ustalanie cen za usługi PURDE i PUH nie w ramach cennika zatwierdzanego w porozumieniu z Prezesem Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE), a w trybie rozporządzenia do ustawy o doręczeniach elektronicznych. W ten sposób powody, dla których operator wyznaczony podnosi opłaty, mają być publicznie znane, a strona samorządowa będzie uczestniczyła w opiniowaniu projektu zmian w ramach KWRiST.

Przedstawicielka strony rządowej poinformowała, że problem jest obecnie dyskutowany z UKE i nie ma jeszcze ostatecznego stanowiska. Zapewniła także, że w przypadku wydawania nowego aktu wykonawczego na podstawie art. 52 ust. 5 ustawy o doręczeniach elektronicznych, będzie on poddany opiniowaniu również w ramach KWRiST.

ZPP zaproponował również, aby system e-doręczeń został rozszerzony o autouzupełnialne formularze i katalog sprawy (podobnie jak ma to miejsce w ePUAP). Zdaniem organizacji jedynie kompletny system e-doręczeń i e-usług, wraz z katalogami spraw i usług, zapewni pełną cyfryzację administracji publicznej. Zlikwiduje również problemy na linii integracji systemu e-doręczeń z systemem Pojazd i Kierowca, które wielokrotnie zgłaszała.

Przedstawicielka strony rządowej przyjęła uwagę do wiadomości, zastrzegając jednak, że nie dotyczy ona ustawy o doręczeniach elektronicznych. Na kolejną propozycję, dotyczącą udostępnienia usługi e-Doręczeń w aplikacji mObywatel, odpowiedziała pozytywnie.

– Jak najbardziej jesteśmy za tym, żeby to zrobić. Mamy do tego podstawę prawną. Tak naprawdę nie potrzebujemy zmiany ustawy o doręczeniach elektronicznych; tutaj sama ustawa o aplikacji mObywatel daje nam takie możliwości – mówiła.

Związek Powiatów Polskich zaproponował również integrację BAE (baza adresów elektronicznych) z bazą PESEL. To rozwiązanie miałoby dwa cele: po pierwsze, BAE wskazywałaby od razu, na jaki adres należy skierować pismo, jeśli obywatel nie posiada adresu do doręczeń elektronicznych; po drugie, w przypadku śmierci osoby fizycznej, system od razu informowałby, że osoba zmarła, więc wysyłka korespondencji do niej na adres do doręczeń elektronicznych (ADE) byłaby bezcelowa.

Organizacja zgłosiła także uwagi techniczne do systemu teleinformatycznego, dotyczące podpisywania załączników dołączonych do korespondencji wysyłanej w trybie PUH i PURDE (system miałby „nie przepuszczać” załączników, które nie są podpisane); dodania funkcjonalności umożliwiającej pobranie dowodu przeszukania BAE przez urzędnika oraz doprecyzowania procedury przekazywania korespondencji według właściwości między podmiotami publicznymi.

– Ostatnia zgłoszona uwaga dotyczy kwestii niejako zmuszenia albo zobligowania Poczty, żeby przyjmowała tylko pisma podpisane – mówiła przedstawicielka strony rządowej. – Mamy tu spory kłopot, ponieważ z różnych przepisów różnie to wynika. Niektóre pisma rzeczywiście muszą być podpisane, niektóre nie. I tak naprawdę, to też nie jest temat ustawy o doręczeniach elektronicznych, jak rozwiązać sytuację, w której podpisy byłyby wymagane. My ze swojej strony, już jak gdyby dołożyliśmy przepisy, które obligują Pocztę Polską – to, o co państwo walczyliście – żeby weryfikowała podpisy, które są i też wprowadziła usługę, która pozwoli na weryfikację, czy przesyłka PUH jest integralna i taka, jak została wysłana. Natomiast tutaj nie bardzo widzimy możliwości, w naszej ustawie, wprowadzenia obowiązku podpisywania wszystkich pism.

Zespół wyda opinię do projektu ustawy po otrzymaniu jego ostatecznej wersji.

Bieżące czy majątkowe?

W porządku obrad ponownie znalazła się propozycja strony samorządowej, by wydatki na usługi chmurowe w podmiotach sektora publicznego, zwłaszcza w jednostkach samorządu terytorialnego, były traktowane jako wydatki majątkowe, a nie bieżące.

– Takie rozwiązania obecnie są konieczne ze względu na zmiany technologiczne i zmiany systemowe na świecie. W większości krajów już takie rozwiązania funkcjonują – mówił Współprzewodniczący Zespołu Jan Maciej Czajkowski .

Przedstawiciel Ministerstwa Cyfryzacji potwierdził, że resort popiera zmianę, jednak decydujący głos będzie miało Ministerstwo Finansów.

– Wczoraj rozmawiałem z premierem Gawkowskim. (…) Jak tylko otrzymamy odpowiedź z Departamentu prawnego, prześlemy ją tutaj do Komisji. Jako Ministerstwo Cyfryzacji jak najbardziej wspieramy ten proces. Ale oczywiście ostateczna decyzja zależy od Ministra Finansów – odpowiedział.  

Potrzeby w obszarze IT na razie bez wsparcia

Strona samorządowa zwróciła się z wnioskiem o omówienie problemów JST związanych z zakończeniem okresu wsparcia Microsoftu dla systemu Windows 10, które nastąpi w październiku br., i możliwych działań, wspierających JST ze strony rządu.

– 4 lata temu Microsoft sygnalizował ten okres. Mówił wtedy, że w tym roku to zostanie zakończone, ale to był bardzo trudny okres dla samorządów, jeśli chodzi o finanse, właściwie krytyczny. 2023 rok był rokiem już na granicy, można powiedzieć, stabilności budżetów samorządów albo już przekraczający w niektórych przypadkach tę granicę. No i w związku z tym nikt specjalnie nie zastanawiał się nad tematem systemów operacyjnych Microsoftu, które w zdecydowanej większości samorządów są używane. A teraz mamy sytuację taką, że już musimy zacząć się tym martwić. Skutki dla samorządów są szczególnie związane z tym, że przejście na kolejną edycję, czyli Windows 11, wiąże się z koniecznością albo modyfikacji, albo kupienia wręcz nowego sprzętu, który będzie odpowiadał możliwościom pracy z systemem Windows 11. Różnie to jest w różnych jednostkach (…) – referował Jan Maciej Czajkowski.

Przedstawiciel strony rządowej nie miał dobrych informacji w tym zakresie.

– (…) nic nie obiecujemy. Jakby pojawiła się jakaś możliwość ze środków z KPO na jakieś dosprzętowienie samorządów terytorialnych, mogłoby być to jakimś ratunkiem. Na chwilę obecną, jeżeli chodzi o rozmowę z Microsoftem i o przedłużenie wsparcia technicznego, to tu raczej szans na to nie ma. Jest oczywiście możliwość bezpłatnego przejścia z Windowsa 10 na Windowsa 11, ale związane jest to oczywiście także z określonymi wymogami sprzętowymi, czyli unowocześnieniem tego sprzętu lub wymianą na nowy. Ewentualnie, co może być dla części samorządów trudniejsze, możliwe jest korzystanie z systemu operacyjnego Linux. (…) Na chwilę obecną nie mamy żadnego programu dla samorządów, jeżeli chodzi o dofinansowanie w zakresie czy dosprzętowienia – poinformował.

Ponieważ skala problemu nie jest znana, strona samorządowa ustaliła, że każda z korporacji zbierze stosowne dane od swoich członków. Tymczasem strona rządowa przygotuje listę możliwych form wsparcia na zakup sprzętu, w tym pożyczek na rozwój cyfryzacji, z których samorządy mogą korzystać. Temat będzie kontynuowany.

Przedstawiciel KWRiST w Społecznej Radzie do spraw Sztucznej Inteligencji

Ministerstwo Cyfryzacji przedstawiło informacje na temat projektu ustawy o systemach sztucznej inteligencji.

Celem projektowanej regulacji jest wprowadzenie do polskiego ustawodawstwa przepisów, umożliwiających stosowanie unijnego Rozporządzenia AI. Projekt reguluje m.in. kwestie: utworzenia nowego organu nadzoru, jakim jest Komisja Rozwoju i Bezpieczeństwa Sztucznej Inteligencji, a także Biura tej Komisji, powołanie Społecznej Rady do spraw Sztucznej Inteligencji jako organu opiniodawczo-doradczego Komisji, określenie procedur związanych ze sprawowaniem nadzoru nad rynkiem AI, nakładania sankcji oraz administracyjnych kar pieniężnych czy składania skargi w związku z funkcjonowaniem systemów sztucznej inteligencji niezgodnych z Rozporządzeniem lub ustawą.

Dokument jest już trzecią wersją projektu. Uwagi ZPP zostały uwzględnione na wcześniejszym etapie prac.

– Jeżeli chodzi o kwestie, które dotyczą bezpośrednio Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, warte podkreślenia jest to, że w ramach zgłoszenia członków do naszej Społecznej Rady KWRiST będzie miała taką możliwość – mówiła mec. Aneta Zradzińska. –(…)

Sprawa projektu wróci na kolejne posiedzenie Zespołu.

Pozytywne rekomendacje Zespołu

Zespół zarekomendował pozytywne opinie do projektu:

• rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie systemów teleinformatycznych stosowanych w publicznych służbach zatrudnienia – projekt skierowano również do rozpatrzenia przez Zespół ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej;
• rozporządzenia Ministra Finansów i Gospodarki w sprawie korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur – projekt skierowano również do rozpatrzenia przez Zespół ds. Systemu Finansów Publicznych;
• rozporządzenia Ministra Finansów i Gospodarki zmieniającego rozporządzenie w sprawie wystawiania faktur – projekt skierowano również do rozpatrzenia przez Zespół ds. Systemu Finansów Publicznych; strona samorządowa w trybie obiegowym upoważniła Zespół ds. Systemu Finansów Publicznych do wydania opinii wiążącej.