Dystrybucja węgla, odbieranie praw jazdy za przekroczenie prędkości w świetle wyroku TK i projekt ustawy o aktywności zawodowej – te tematy zdominowały styczniowe posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Spotkaniu współprzewodniczyli Paweł Szefernaker, wiceminister spraw wewnętrznych i administracji oraz Jan Grabkowski, starosta poznański, wiceprezes Zarządu ZPP.

Problemy z dostarczaniem węgla

Posiedzenie rozpoczęło się od przedstawienia informacji Ministerstwa Aktywów Państwowych na temat aktualnej sytuacji dotyczącej węgla. Do końca 2022 roku do gmin w całej Polsce zostało dostarczonych 873 tys. ton węgla. Do 24 stycznia tego roku dystrybuowano do samorządów 438 tys. ton.

- Jeśli chodzi o dystrybycję węgla przy wsparciu samorządów, jesteśmy w drugiej fazie. Pierwsza przebiegała do końca 2022 roku. Był to okres trudny, ponieważ – nie ma co ukrywać – było to nowe zadanie dla strony rządowej i spółek, ale przede wszystkim dla samorządów. Za tę współpracę serdecznie dziękuję. Bez zaangażowania samorządów to zadanie pewnie by się nie udało – stwierdził wiceminister aktywów państwowych Karol Rabenda.

Współpraca w zakresie dystrybucji węgla nie obyła się jednak bez problemów, na co zwrócił uwagę Marek Wójcik, sekretarz Komisji Wspólnej ze strony samorządowej.

- Co z Bydgoszczą, która ma problem i nie może dostać węgla? Co z Mazowszem – województwem, w którym jest najmniej węgla dostarczonego do tej pory samorządom? Jak ma zachować się Dąbrowa Górnicza, która dostała 350 ton węgla, którego nie chciała i który nie pasuje do podajników? Jak wygląda kwestia węgla, którego nie kupią mieszkańcy? – dopytywał Marek Wójcik.

W odpowiedzi na te kwestie przedstawiciel Ministerstwa Aktywów Państwowych stwierdził, że problem z Bydgoszczą został rozwiązany, a na Mazowszu został uruchomiony kolejny punkt, dzięki któremu zwiększyła się awizacja węgla. Ministerstwo Aktywów Państwowych współpracuje też z Dąbrową Górniczą w celu zapewnienia właściwej logistyki i asortymentu.

W odniesieniu do węgla, którego mieszkańcy nie kupią do kwietnia, ma obowiązywać zasada, że wnioski w sprawie zakupu węgla będą mogły być realizowane również później. Ponadto węgiel, który nie zostanie sprzedawany do końca sezonu, będzie mógł zostać zbyty gminom w innym trybie. Ministerstwo przygotowuje też nowelizację przepisów, która pozwalałaby na zakup węgla przez zainteresowanych ponad ustalone limity.

Odbieranie prawa jazdy w świetle wyroku TK

Drugą z najbardziej kluczowych kwestii podczas posiedzenia KWRiST była dyskusja wokół konieczności nowelizacji przepisów ustawy prawo o ruchu drogowym. Chodzi tu o regulacje, które nakładały na starostów obowiązek odbierania  prawa jazdy na podstawie informacji od organu kontroli ruchu drogowego o przekroczeniu prędkości o 50 km/h lub przewożeniu większej niż dozwolona liczby osób. W wyroku z 13 grudnia 2022 roku Trybunał Konstytucyjny uznał ten przepis za niezgodny z Konstytucją RP. W praktyce oznacza to zakwestionowanie przez TK możliwości wydania przez starostę decyzji administracyjnej o zatrzymaniu prawa jazdy wyłącznie na podstawie informacji organu kontroli ruchu drogowego. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego decyzja w tej sprawie powinna być oparta na ustaleniach faktycznych. Trybunał Konstytucyjny zobowiązał ustawodawcę do określenia odpowiedniego dla efektywnego procedowania i ustalania przez starostów okoliczności faktycznych w toku postępowania trybu i środków prawnych.

Przed posiedzeniem Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego problem ten był dyskutowany w ramach Zespołu ds. Infrastruktury, Urbanistyki i Transportu KWRiST 18 stycznia br. Reprezentujący Ministerstwo Infrastruktury Marcin Przychodzki – odpowiadając na pytania przedstawicieli Związku Powiatów Polskich – wskazał, że nie wyznaczono resortu wiodącego w zakresie prac legislacyjnych i żadne decyzje w tym temacie nie zapadły. Podczas posiedzenia Zespołu ustalono, że podczas posiedzenia plenarnego KWRiST zaplanowanego na 25.01.2023 r., Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji przedstawi informację nt. działań podejmowanych na rzecz rozwiązania problemu odbierania praw jazdy za przekroczenie prędkości w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13.12.2022 r.

- Zmiana w przepisach powinna nastąpić w zakresie przekazywania na żądanie starosty materiałów, które potwierdzą prawidłowość ustaleń dokonanych przez policję czy inny organ kontroli. W naszej ocenie jakiekolwiek działania legislacyjne, które by spowodowały zmianę prawa w związku z wskazaniami TK leżą po stronie Ministerstwa Infrastruktury – stwierdziła podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Renata Leoniuk, dyrektor Departamentu Porządku Publicznego w MSWiA.

W nawiązaniu do wypowiedzi przedstawicielki MSWiA głos w sprawie zabrał Grzegorz Kubalski, zastępca dyrektora Biura Związku Powiatów Polskich:

- Gdy były wprowadzane przy dużych wątpliwościach co do poprawności przepisy dotyczące automatyzmu zatrzymywania prawa jazdy za przekroczenie prędkości przedstawiciele rządu opowiadali o tym, jak to wreszcie rozwiązują problem piractwa drogowego. W momencie gdy TK zwrócił uwagę, że jest w tym istotny problem, nagle się okazuje, że nie ma resortu, który bierze za to odpowiedzialność ­– stwierdził.

Wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Paweł Szefernaker stwierdził, że wyrok TK jest kwestią bardzo świeżą i na pewno zostanie ona rozstrzygnięta co do tego, które z ministerstw powinno być wiodące w sprawie. Zobowiązał się, że osobiście tego dopilnuje.

Aktywność zawodowa do poprawy

Sporo uwagi podczas posiedzenia KWRiST poświęcono również projektowi ustawy o aktywności zawodowej. Wątpliwości strony samorządowej budziły przede wszystkim te regulacje, które przyznawałyby ministrowi właściwemu ds. pracy poleceń marszałkom i starostom w sytuacji nagłego zdarzenia wywołanego przyczyną zewnętrzną, mającego negatywny wpływ na poziom zatrudnienia obszarze kraju, województwa lub powiatu.

- Strona rządowa chce to rozwiązanie podtrzymać. Zapewnimy finansowanie z rezerwy Funduszu Pracy. Doprecyzujemy ten przepis jednoznacznie – zapewnił wiceminister rodziny i polityki społecznej Stanisław Szwed.

Kolejną dyskutowaną kwestią w odniesieniu do projektu ustawy o aktywności zawodowej było proponowane przez rząd zniesienie właściwości urzędu pracy ze względu na miejsce zameldowania bezrobotnego i poszukującego pracy.  

Strona samorządowa była gotowa pójść w tym zakresie na kompromis rozszerzający. Miałby on polegać na tym, by właściwość miejscowa Powiatowego Urzędu Pracy była określana na podstawie miejsca zamieszkania lub miejsca tymczasowego pobytu albo innego tego typu rozwiązania.

- Propozycja strony rządowej zakłada, że nie mamy żadnego związku przestrzennego między miejscem, gdzie przebywa dana osoba i gdzie składa wniosek. W związku z tym możemy sobie wyobrazić sytuację taką, że uznając, iż jest to bardziej korzystne np. ze względu na katalog oferty w danym PUP osoba ze ściany wschodniej rejestruje się w Warszawie lub we Wrocławiu, oczekując możliwości skorzystania z oferty dla danego powiatu. Tego typu rozwiązanie zaczyna powodować erozję pojęcia wspólnoty samorządowej – zaznaczył Grzegorz Kubalski ze Związku Powiatów Polskich.

Do sprawy odniosła się Ewa Flaszyńska, dyrektor Departamentu Rynku Pracy w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej. Propozycję strony rządowej uzasadniała koniecznością zapewnienia mobilności na rynku pracy.

Strona samorządowa wniosła również o podniesienie kwoty, której starosta może nie dochodzić w zakresie należności z tytułu zwrotu nienależnie pobranego świadczenia lub środków przyznanych na finansowanie formy pomocy do 500 złotych. Dochodzenie kwot rzędu 100 złotych w obecnych uwarunkowaniach powoduje, że koszt dochodzenia tak niskiej kwoty może ją przewyższać. Wiceminister finansów Sebastian Skuza stwierdził, że jeśli będzie taka możliwość, kwota zostanie podwyższona.

Wiceminister rodziny i polityki społecznej dodał również, że dodatki motywacyjne dla dyrektorów WUP i PUP mogą być przeznaczane ze środków Funduszu Pracy, a decyzja w tym zakresie pozostaje w gestii właściwych jednostek samorządu terytorialnego.  

Strona samorządowa proponowała również podniesienie wskaźnika dofinansowania kosztów wynagrodzeń PUP z Funduszu Pracy z 14 do 30% środków ustalonych dla województw na rok budżetowy na realizację projektu EFS+. Postulat ten wynikał z faktu, że w nowym okresie programowania środków z EFS+ jest znacznie mniej niż w poprzedniej perspektywie finansowej. W praktyce oznacza to, że nominalnie mniejsza kwota z Funduszu Pracy będzie trafiała na wynagrodzenia pracowników PUP. W imieniu strony rządowej do sprawy odniósł się wiceminister rodziny i polityki społecznej Stanisław Szwed, który stwierdził, że nie ma możliwości spełnienia propozycji strony samorządowej.  

W trakcie dyskusji nad projektem ustawy o aktywności zawodowej dyrektor Grzegorz Kubalski ze Związku Powiatów Polskich przypomniał o sprzeciwie strony samorządowej wobec stosowania w odniesieniu do publicznych służb zatrudnienia przepisów o kontroli w administracji rządowej w zakresie kontroli i nadzoru wojewody bez ich ograniczenia. Sprzeciw ten wynikał z rozszerzenia kryteriów kontroli z legalności, która jest jedynym kryterium sprawdzania poprawności działania samorządu przez administrację rządową, na kryterium gospodarności, rzetelności, celowości. Wiceminister pracy i polityki społecznej Stanisław Szwed oznajmił, że sprzeciw zostanie uwzględniony.

Lista aktów prawnych opiniowanych przez Komisję wraz z uzgodnieniami

Projekty z opinią pozytywną:

• projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie szkoleń osób mających dostęp do Krajowego Systemu Informatycznego (KSI) oraz kwalifikacji osób uprawnionych do przeprowadzania tych szkoleń,
• projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wzorów kart wpisu i wzorów kart zapytania o dane w Systemie Informacyjnym Schengen oraz sposobu ich wypełniania,
• projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wzorów kart wpisu i wzorów kart zapytania o dane w Systemie Informacyjnym Schengen oraz sposobu ich wypełniania,
• projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie trybu przekazywania Policji osób lub przedmiotów odnalezionych na skutek wglądu do danych SIS, procedury postępowania w przypadkach ujawnienia tożsamości przywłaszczonej oraz sposobu i trybu współpracy organów z biurem SIRENE,
• projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapobieganiem kradzieży tożsamości,
• projekt ustawy o aktywności zawodowej,
• projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw,
• projekt rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowego przeznaczenia, warunków i trybu udzielania przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa wypłat w ramach Programu dotyczącego zwalczania deprywacji materialnej,
• projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika,
• projekt rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki zmieniającego rozporządzenie w sprawie dofinansowania z budżetu państwa zadań związanych z budową i remontami obiektów sportowych oraz rozwijaniem sportu,
• projekt rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki zmieniającego rozporządzenie w sprawie przekazywania środków z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej,
• projekt rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zmieniającego rozporządzenie w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa artystycznego,
• projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków, form i trybu realizacji Priorytetu 3 „Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0. na lata 2021-2025”,
• projekt ustawy o zmianie ustawy o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej (Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi),
• projekt Raportu o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsiębiorcom w 2021 roku,
• projekt  rozporządzenia  Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków produkcji i sposobu dystrybucji tablic rejestracyjnych i znaków legalizacyjnych.

Do dalszych prac skierowano:

• projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz niektórych innych ustaw.

Komisja upoważniła właściwe zespoły do wydania opinii do:

• projektu rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej w sprawie kwalifikacji wojskowej,
• projektu rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie szczegółowego sposobu określania wymagań, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacjach przydomowych i transportu nieczystości ciekłych,
• projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa,
• projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego.

Negatywną opinię otrzymał:

• projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw.

Rozwiązania dotyczące zamiany prawa użytkowania wieczystego w prawo własności w dużej mierze w trybie obligatoryjnym dla przedsiębiorców budzi zdecydowane zastrzeżenia, ponieważ jest to de facto uwłaszczanie się osób, które skorzystały z nabycia prawa użytkowania wieczystego bardzo często poniżej ceny danej nieruchomości.

W związku z wnioskiem Przewodniczącego Komitetu Rady Ministrów ds. Cyfryzacji w sprawie wyznaczenia osoby do grupy roboczej do spraw przygotowania założeń nowych Krajowych Ram Interoperacyjności strona samorządowa KWRiST wskazała Sylwestra Szczepaniaka z Unii Metropolii Polskich.

Kolejne posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zostało zaplanowane na 1 marca br.