Rząd wydał 35 mln zł na konsultacje rozwiązań, które mają wspierać wychodzenie z bezdomności. Jednak tworząc nowe przepisy, ignoruje ich wyniki.
Wzrost liczby bezdomnych w miejscach publicznych, problemy z zapewnieniem całodobowej opieki, eksmisja i wyrzucenia na bruk osób starszych, zamykanie placówek dla bezdomnych – taki efekt może przynieść wprowadzenie w życie zaproponowanego przez resort rodziny, pracy i polityki społecznej rozporządzenia w sprawie standardów noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych i ogrzewalni.
Taki wniosek płynie z pisma Pomorskiego Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności skierowanego do szefowej resortu rodziny, pracy i polityki społecznej w ramach konsultacji społecznych tego projektu. Trafiło ono także do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności przypomina, że wspólnie z 5 innymi organizacjami działającymi w obszarze polityki społecznej oraz problemu bezdomności realizowało projekt systemowy dotyczący tworzenia i rozwijania standardów usług pomocy i integracji społecznej w ramach którego opracowany został Model - Gminny Standard Wychodzenia z Bezdomności (Model GSWB).
- Przy projekcie zatrudnieni zostali eksperci, praktycy, prawnicy z różnych organizacji i instytucji z całej Polski, zarówno przedstawiciele jednostek samorządów, ośrodków pomocy społecznej, organizacji pozarządowych, którzy na co dzień zajmują się problemem bezdomności, łącznie ponad kilkaset osób. Projekt był realizowany w latach 2009-2014 na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, a jego liderem była rządowa agenda - Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich. Wypracowane standardy są starannie przemyślaną, przedyskutowaną a co najważniejsze zweryfikowaną na etapie pilotażu i rekomendacji, spójną i komplementarną koncepcją świadczenia usług na rzecz osób bezdomnych mającą na celu doprowadzenie do zmniejszenia skali problemu. Wypracowane rozwiązania w tym opracowane dokumenty w postaci Modelu GSWB oraz załączniki do niego w postaci gotowych propozycji zmian aktów prawnych i nowe akty prawne, zostały zaakceptowane przez Państwo jako rezultat projektu – czytamy w piśmie Forum.
- Pragniemy przypomnieć, że na opracowanie ww. dokumentów wydali Państwo ponad 35 mln złotych, dlatego zasadne wydaje się wykorzystanie posiadanych materiałów. Zaproponowane przez Państwa rozwiązania w procesie legislacyjnym, podczas którego powołują się Państwo na ich partycypacyjny sposób opracowania, w ramach ww. projektu są wybiórczo wybranymi zapisami. Naszym zdaniem będą wymagały one dużych nakładów finansowych a ich efektywność będzie niewielka, ze względu na brak kompleksowego podejścia jakie przedłożyliśmy Państwu w Modelu GSWB. Takie niekompletne rozwiązania mogą mieć katastrofalne skutki. Dodatkowo część zapisów stanowi całkowitą przeciwność w stosunku do opracowanych w ramach projektu Standardów – dowiadujemy się dalej.
Forum zarzuca projektowi brak określenia grupy docelowej, do której ma być kierowana dana usługa – tymczasem Model GSWB wskazuje i charakteryzuje adresatów danej placówki. W ocenie Forum w przedłożonej wersji projekty resort osoby bezdomne traktuje jako homogeniczną grupę, której potrzeby zawsze i wszędzie są takie same, co stoi również w sprzeczności z ideą równych szans i ich wyrównywania.
- Rzeczywistość jest inna, wspólną cechą osób bezdomnych jest brak domu są to jednak różne osoby, które posiadają indywidualne i specyficzne potrzeby wynikające m. in. z ich sytuacji życiowej, płci, stanu zdrowia czy wieku. Zaprezentowane przez Państwa rozwiązania nie uwzględniają specyficznych potrzeb różnych grup osób np. osób starszych, niepełnosprawnych, matek z dziećmi, itp. – podaje Forum.
Krytyce poddane zostało podejście do ogrzewalni. - Ogrzewalnia zgodnie z zaproponowanymi zmianami prawnymi ma zostać wprowadzona jako placówka zapewniająca schronienie tak jak noclegownia czy schronisko, choć Model GSWB wskazuje, że taka sytuacja nie powinna mieć miejsca. Jeśli dostęp do miejsca siedzącego w postaci krzesła ma być równoznaczny z zapewnieniem schronienia to wystarczy, że w danej gminie istnieje poczekalnia dworcowa, która wypełni ten zapis. Takie rozwiązanie z jednej strony jest niehumanitarne z drugiej zaś rodzi nasze obawy związane z możliwością eksmisji osób do takiego miejsca. Ogrzewalnia w myśl wypracowanych w Modelu GSWB standardów jest placówką doraźną, mającą za zadanie ochronę zdrowia i życia osób, które w odmiennym razie pozostawałyby bez żadnego schronienia.
Forum ubolewa nad rezygnacją w rozporządzeniu ze schronisk profilowanych, które stanowią integralne i niezbędne ogniwo w systemie pomocy osobom bezdomnym. Mają one szczególne znaczenie w kontekście zapisów mówiących, że w noclegowni, schronisku, ogrzewalni dla osób bezdomnych mogą przebywać osoby zdolne do samoobsługi, których stan zdrowia nie zagraża zdrowiu i życiu innych osób przebywających w placówce. - Brakuje dokładnej definicji osoby zdolnej do samoobsługi, kto i na jakiej podstawie będzie brał odpowiedzialność czy dana osoba jest zdolna do samoobsługi? Po wprowadzeniu takich rozwiązań w życie może się okazać, że w zastraszająco szybkim tempie przybędzie osób bezdomnych „niezaopiekowanych” na ulicach. Z naszych doświadczeń wynika, że w wielu przypadkach osoby bezdomne mogą być czasowo niezdolne do samoobsługi lub też w prowadzonych przez nas placówkach oczekiwać na przyznanie miejsca np. w DPS. Wielokrotnie zdarzają się również takie sytuacje, w których osoba przyjmowana do placówki dla osób bezdomnych jest zdolna do samoobsługi, ale w trakcie pobytu jej stan zdrowia się pogarsza – zauważają autorzy pisma.
Ponoszą oni również, że wprowadzenie standardów w wielu przypadkach nakłada na gminy nowe obowiązki, wraz za którymi powinno pojawić się realne źródło ich finansowania, w przeciwnym razie jest to niezgodne z Konstytucją RP.
- Samo techniczne dostosowanie obiektów wymaga setek milionów złotych a nie 2 czy 3 mln na skalę całego kraju. Dlatego niezbędne wydają się również zmiany w przepisach dotyczących finansowania tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych. Propozycja tych zmian znajduje się w Modelu GSWB – wynika z uwag Forum.
