Straże gminne – jako podmioty współodpowiedzialne za utrzymanie porządku na terenie gminy – otrzymują w ostatnich latach coraz szersze kompetencje. W trendzie tym mieści się również opracowywany obecnie w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji projekt rozporządzenia w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego.

Do rozpatrzenia na najbliższym posiedzeniu Zespołu ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli skierowany został projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zmieniający rozporządzenie w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego. Prócz zmian związanych z dostosowaniem obowiązującego obecnie wykazu do aktualnego stanu prawnego, rozporządzenie rozszerza uprawnienia do prowadzenia postępowania mandatowego. Jak wskazują projektodawcy jest to związane z zasadą ekonomii postępowania w sprawach o wykroczenia, w których wystarczającą reakcją może być nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego. Projektowana zmiana ma na celu odformalizowanie czynności wyjaśniających w sprawach o wykroczenia, a w konsekwencji zmniejszenie liczby spraw kierowanych do sądów. Istotnym ma być również to, że umożliwienie strażnikom gminnym (miejskim) prowadzenia postępowania mandatowego w reakcji na niektóre wykroczenia zakłócające porządek publiczny, stanowi gwarancję szybkiego i skutecznego działania organów odpowiedzialnych za utrzymanie porządku publicznego.

Po wejściu w życie omawianego rozporządzenia strażnicy gminni mają uzyskać prawo do karania mandatem popełnienia następujących wykroczeń:

•  demonstracyjnego okazywania w miejscach publicznych lekceważenia Narodowi Polskiemu, Rzeczypospolitej Polskiej lub jej konstytucyjnym organom oraz zakłócania porządku i spokoju publicznego (art. 49 KW);

• przeciwko wolności zgromadzeń, np. przeszkadzania w zorganizowaniu niezakazanego zgromadzenia, zwołanie zgromadzenia bez wymaganego zawiadomienia, czy przewodniczenie zgromadzeniu po rozwiązaniu go (art. 52 §1 ust. 1-4 KW);

• organizowania lub przeprowadzania publicznej zbiórki ofiar bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom (art. 56 §1 KW);

• nieudzielenie uprawnionemu podmiotowi wiadomości lub nieudostępnienie dokumentów potwierdzających tożsamość, obywatelstwo, zawód, miejsce zatrudnienia lub zamieszkania (art. 65 §2 KW);

• wprowadzenie ze złośliwości lub swawoli w błąd instytucji użyteczności publicznej lub innego organu ochrony bezpieczeństwa, porządku publicznego lub zdrowia poprzez fałszywy alarm, informację lub w inny sposób, mające na celu wywołanie niepotrzebnej czynności (art. 66 KW);

• przeciwko bezpieczeństwu powodziowemu poprzez np. przejeżdżanie pojazdem przez wał przeciwpowodziowy w miejscu do tego nieprzeznaczonym, zasadzanie drzew lub krzewów na wale, wypasanie zwierząt na wale przeciwpowodziowym (art. 80 KW);

• utrudnianie prowadzenia działań ratowniczych, w szczególności utrudnianie dojazdu do obiektów zagrożonych jednostkom ochrony przeciwpożarowej (art. 82a §2 KW);

• samowolne niszczenie, uszkadzanie, usuwanie lub ustawianie znaku turystycznego (art. 85 §2 KW);

• niezastosowanie się do ograniczenia prędkości określonego ustawą lub znakiem drogowym (art. 92a KW):

• niewskazanie – wbrew obowiązkowi – na żądanie uprawnionego organu, osoby, której powierzyło się pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie (art. 96 §3 KW);

• dopuszczenie małoletniego do lat 7 albo innej osoby niezdolnej rozpoznać lub obronić się przed niebezpieczeństwem, do przebywania w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia człowieka przez osobę mającą obowiązek opieki lub nadzoru (art. 106 KW);

• uderzających w jakość wody np. zanieczyszczanie wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi lub dostarczanie wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi nie spełniającej wymagań określonych w przepisach o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (art. 109 KW);

• wprowadzanie w błąd co do posiadanych uprawnień przy podejmowaniu zadań przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek;

• wypasanie zwierząt gospodarskich na nienależących do wypasającego gruntach leśnych lub rolnych oraz przechodzenie, przejeżdżanie lub przeganianie zwierząt gospodarskich przez takie grunty lub przez wodę zamkniętą i zarybioną (art. 151 KW);

• wyrzucanie kamieni, śmieci, padliny lub innych nieczystości na nienależący do wyrzucającego grunt polny (art. 154 §2 KW);

• nie opuszczanie na żądanie osoby uprawnionej lasu, pola, ogrodu, pastwiska, łąki lub grobli (art. 157 KW);

• określone w ustawie z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach;

• prowadzenie hodowli lub utrzymywanie psa rasy uznawanej za agresywną bez właściwego zezwolenia (art. 37a ustawy o ochronie zwierząt);

• złamanie ustalonych przez radę gminy ograniczeń dotyczących czasu funkcjonowania instalacji lub korzystania z urządzeń, z których emitowany hałas może negatywnie oddziaływać na środowisko (art. 343 ustawy – Prawo ochrony środowiska);

• naklejanie i umieszczanie plakatów i haseł wyborczych w miejscach niedozwolonych;

• umieszczanie zużytych baterii i zużytych akumulatorów razem z innymi odpadami w tym samym pojemniku (art. 78 ustawy o bateriach i akumulatorach).