Ministerstwo Klimatu i Środowiska przekazało stronie samorządowej stanowisko w sprawie zmiany definicji odpadów komunalnych oraz sposobu obliczania poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, o co wnosił Związek Województw RP.

Przytaczamy pismo Ministerstwa, skierowane do Olgierda Geblewicza, Prezesa Zarządu Związku Województw RP, podpisane przez podsekretarza stanu Anitę Sowińską, w całości. 

Szanowny Panie Prezesie,

dziękuję za przekazane postulaty, Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKIŚ) dostrzega problemy związane z realizacją ambitnych celów w zakresie poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych.

W związku z powyższym Ministerstwo na podstawie zarówno własnych analiz, jak i w odpowiedzi na postulaty zgłaszane przez jednostki samorządu terytorialnego (JST), mieszkańców i pozostałych interesariuszy prowadzi prace mające na celu zmianę przepisów ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Projekt uzyskał wpis do wykazu prac Rady Ministrów pod numerem UD252.

Ministerstwo dołoży starań, aby rządowy proces legislacyjny prowadzony był sprawnie i w miarę możliwości szybko. Niemniej takie zmiany wymagają dobrego przygotowania oraz zapewnienia możliwości wypowiedzi wszystkim interesariuszom. Zmiany dotyczą zwiększenia skuteczności, przejrzystości i sprawiedliwości systemu gospodarowania odpadami komunalnymi poprzez wprowadzenie rozwiązań, które odpowiadają na realne potrzeby jednostek samorządu terytorialnego, mieszkańców oraz innych uczestników systemu, a także umożliwiają osiągnięcie celów wyznaczonych przez politykę unijną oraz Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2028.

Długofalowe efekty nowych regulacji będą widoczne w poprawie świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz zwiększeniu poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu, co przyczyni się do realizacji unijnych celów środowiskowych oraz wpłynie na jakość życia i postrzeganie odpowiedzialności za środowisko.

Dodatkowo należy zwrócić uwagę na obecnie toczący się proces związany z wprowadzaniem rozwiązań rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP – ustawa uzyskała wpis do wykazu prac rządu pod nr UD100), wdrażaniem systemu kaucyjnego, wdrażaniem ustawy SUP – ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. z 2024 r. poz. 433). Bardzo ważnym działaniem realizowanym przez Ministerstwo jest działalność edukacyjna i informacyjna.

Poniżej wyjaśnię kwestie poruszone przez Pana w postulatach:

1. Wyłączenie odpadów z cmentarzy i parków z definicji odpadów komunalnych (tak jak wyłączone są odpady z produkcji, rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, zbiorników bezodpływowych oraz z sieci kanalizacyjnej i z oczyszczalni ścieków, w tym osadów ściekowych, pojazdów wycofanych z eksploatacji i odpadów budowlanych i rozbiórkowych).

W opinii Ministerstwa Klimatu i Środowiska nie ma możliwości zmiany definicji odpadów komunalnych, ponieważ wynika ona z przepisów obowiązujących w Unii Europejskiej i Polska jest zobowiązana do jej wdrożenia. Brak wdrożenia przepisów unijnych naraża Polskę na zarzuty niewłaściwej transpozycji przepisów oraz – w dalszej perspektywie – kary finansowe.

Definicja odpadów komunalnych zawarta w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach jest jednolita z definicją zawartą w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2008/98 z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy (dalej dyrektywa 2008/98) - Polska nie może jej dowolnie kształtować.

Motyw 10 preambuły dyrektywy 2018/851 zmieniającej dyrektywę 2008/98 wskazuje co należy rozumieć pod pojęciem odpady komunalne. Ma to zapewnić, by cele przygotowania do ponownego użycia i recyklingu opierały się na wiarygodnych i porównywalnych danych:

• „Odpady komunalne powinny zatem obejmować między innymi odpady z pielęgnacji parków i ogrodów, takie jak liście, trawy i ścięte gałęzie drzew, oraz odpady z usług oczyszczania targowisk i ulic, takie jak zawartość pojemników na śmieci i zmiotki, z wyjątkiem materiałów takich jak piasek, skały, błoto lub kurz”.
•  „Odpady komunalne należy rozumieć jako odpowiadające rodzajom odpadów ujętym w rozdziale 15 01 i rozdziale 20, z wyjątkiem kodów 20 02 02, 20 03 04 i 20 03 06 z wykazu odpadów”.

2. Zmiana rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 3 sierpnia 2021 r. w sprawie sposobu obliczania poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych w taki sposób, aby odpady o kodach 20 02 033 (Inne odpady nieulegające biodegradacji) i 20 03 03 (Odpady z czyszczenia ulic i placów) nie były brane pod uwagę w obliczeniach.

W opinii Ministerstwa nie ma możliwości zmiany przepisów ww. rozporządzenia w zakresie wskazanym w postulacie.

W związku z nowelizacją dyrektywy 2008/98 oraz decyzją wykonawczą 2019/1004 z dnia 7 czerwca 2019 r. określającą zasady obliczania, weryfikacji i zgłaszania danych dotyczących odpadów, zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE oraz uchylającą decyzję wykonawczą Komisji C(2012) 2384 (dalej decyzja 2019/1004), wprowadzono nowe, jednolite dla całej Unii Europejskiej zasady zaliczania odpadów do odpadów poddanych przygotowaniu do ponownego użycia i recyklingowi. Zmiany wprowadzone w przepisach krajowych w zakresie zasad obliczania poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych są związane ze zmianami w przepisach Unii Europejskiej.

Aby obliczyć poziom przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych określony w art. 3b ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach należy zastosować przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 3b ust. 3 tej ustawy. Obecnie w tym zakresie obowiązuje rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 3 sierpnia 2021 r. w sprawie sposobu obliczania poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, które wdraża przepisy dyrektywy 2008/98/WE oraz służy wykonaniu decyzji 2019/1004.

Jak wspomniano w odpowiedzi na postulat pierwszy, zgodnie z motywem 10 preambuły do dyrektywy 2018/851 - Odpady komunalne należy rozumieć jako odpowiadające rodzajom odpadów ujętym w rozdziale 15 01 i rozdziale 20, z wyjątkiem kodów 20 02 02, 20 03 04 i 20 03 06 z wykazu odpadów. Poziomy uzyskiwane przez gminy i podmioty odbierające odpady komunalne przekładają się na poziomy, które uzyskujemy jako kraj.

Obliczanie ww. poziomów w sposób odbiegający od sposobu określonego w Unii Europejskiej może narazić Polskę na zarzut niewłaściwej transpozycji dyrektywy i w efekcie na kary finansowe nałożone przez organy Unii Europejskiej.

W przypadku gdy zaistnieje możliwość dokonania rewizji celów w zakresie przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych określanych na poziomie Unii Europejskiej, Ministerstwo podejmie dialog na ten temat na forum europejskim. Ministerstwo na bieżąco uczestniczy w pracach organów i służb Unii Europejskiej, również w ramach prowadzonych tam procesów legislacyjnych. Mając na uwadze interes Polski, jej mieszkańców i naszego unikalnego środowiska naturalnego, Ministerstwo zawsze podkreśla potrzebę realistycznego wyznaczania celów na poziomie Unii Europejskiej.

Z wyrazami szacunku,

Anita Sowińska
Podsekretarz Stanu
Ministerstwo Klimatu i Środowiska