Jednym z czynników zachęcających do nielegalnej migracji na terytorium Unii Europejskiej jest możliwość znalezienia zatrudnienia. Wobec narastających problemów związanych z liczbą nielegalnie przebywających w granicach Unii Europejskiej cudzoziemców Parlament Europejski i Rada w dniu 18 czerwca 2009 roku przyjęły dyrektywę 2009/52/WE w sprawie minimalnych norm w odniesieniu do kar i środków stosowanych wobec pracodawców zatrudniających nielegalnie przebywających obywateli krajów trzecich. Implementacja tej dyrektywy do polskiego porządku prawnego nastąpi mocą ustawy o skutkach powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, której projekt trafił do zaopiniowania przez Zespół ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Obok istniejącej obecnie w prawie polskim penalizacji powierzenia cudzoziemcowi nielegalnie wykonywanej pracy (czyn zagrożony karą grzywny w wysokości nie niższej niż 3.000 zł) proponuje się karanie uporczywego powierzania wykonywania pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku gdy praca ta nie miała związku z prowadzoną przez powierzającego wykonywanie pracy działalnością gospodarczą – karą grzywny nie niższą niż 3.000 zł albo karą ograniczenia wolności.

Ustawa wprowadza nowe przestępstwa rozszerzając katalog przestępstw przeciwko porządkowi publicznemu (rozdział XXXII Kodeksu karnego):  

• zatrudnienie osoby małoletniej lub równoczesne zatrudnienie wielu osób lub uporczywe zatrudnianie osoby w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą - zagrożone karą grzywny albo karą ograniczenia wolności; 
• zatrudnienie osoby pokrzywdzonej przestępstwem handlu ludźmi lub zatrudnienie w warunkach pracy powodujących szczególny wyzysk – zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3. Skazani za ww. przestępstwa będą wykluczeni z postępowań o udzielenie zamówienia publicznego na okres 1 roku.  Inne sankcje wprowadzone projektowaną ustawą przewidują niemożność zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów osób fizycznych i prawnych wynagrodzenia wypłacanego nielegalnie przebywającemu (wraz z podatkiem i składkami) oraz obciążenie podmiotu powierzającego wykonywanie pracy wszelkimi kosztami związanymi z przesłaniem zaległych płatności do państwa, do którego obywatel państwa trzeciego powrócił lub został wydalony.

Ustawa określa również dodatkowe sankcje o skutkach finansowych w razie skazania za uporczywe ponawianie zatrudnienia w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, za zatrudnienie wielu osób, małoletniego lub ofiary handlu ludźmi lub w warunkach pracy powodujących szczególny wyzysk, tj.: 

• pozbawienie, na 3 lata, dostępu do pomocy publicznej, w tym funduszy UE, 
• zwrot instrumentów pomocy publicznej uzyskanych w okresie 12 miesięcy poprzedzających wykrycie nielegalnego zatrudnienia.

Projektodawcy liczą, że zaproponowane rozwiązania okażą się skutecznym orężem w walce z zatrudnieniem cudzoziemców przebywających w naszym kraju.