Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8 stycznia 2013 roku (sygn. K 38/12) uznał przepis ustawy o systemie oświaty dający ministrowi właściwemu do spraw edukacji delegację do określenia w drodze rozporządzenia warunków i trybu przyjmowania do szkół za niekonstytucyjny – jako nie zawierający wytycznych ustawowych do treści przedmiotowego aktu wykonawczego. W związku z tym rozstrzygnięciem Minister Edukacji Narodowej postanowił określić już na poziomie ustawowym podstawowe kryteria przyjmowania dzieci i młodzieży do przedszkoli, szkół i innych podmiotów tworzących system oświaty. Przy okazji postanowił też wprowadzić kilka zmian porządkowych. Zapewne przez przypadek znalazły się tam również zmiany będące wyłącznie w interesie nauczycieli.

W zakresie głównego celu ustawy zaproponowano szczegółowe określenie grup kryteriów, które mają być brane pod uwagę przy przyjmowaniu uczniów do publicznych przedszkoli, publicznych innych form wychowania przedszkolnego oraz publicznych szkół i placówek – w różnych zakresie uzależnionym od typu szkoły lub placówki..

Pierwsza grupa obejmuje preferencje dla osób, które z przyczyn losowych mają trudniejszą sytuację rodzinną, finansową lub zdrowotną. Zostały tu uwzględnione takie czynniki jak: dochód na osobę w rodzinie kandydata, wielodzietność rodziny kandydata, niepełnosprawność kandydata, niepełnosprawność jednego z rodziców kandydata, niepełnosprawność rodzeństwa kandydata, samotne wychowywanie kandydata przez rodzica, objęcie kandydata pieczą zastępczą. Wszystkie kryteria mają jednakową wartość i będą obligatoryjne, tj. nie będą mogły być dowolnie wybierane przez organy prowadzące.

Druga grupa kryteriów uwzględnia zakres społecznych potrzeb rodziny, których zaspokojenie sprzyja jej wychowawczej i opiekuńczej roli poprzez zapewnienie możliwości korzystania z edukacji publicznej w miejscu położonym dogodnie ze względu na realizację różnorodnych funkcji życiowych przez poszczególnych członków rodziny. W tej grupie uwzględniono np.: dogodne położenie względem miejsca zamieszkania kandydata, czy względem miejsca pracy jednego z rodziców. Organy prowadzące otrzymają możliwość uzupełnienia tego katalogu poprzez określenie nie więcej niż trzech kryteriów dodatkowych.

Trzecia grupa kryteriów uwzględnia indywidualne zdolności kandydatów, ich predyspozycje i zainteresowania, które powinny być wzięte pod uwagę przy dokonywaniu rekrutacji do tych szkół i placówek, w których wymagane są specjalne predyspozycje, np. szkół artystycznych, dwujęzycznych, sportowych i mistrzostwa sportowego.

Zainteresowanych szczegółami zachęcamy do lektury projektu i uzasadnienia.

Wśród zaproponowanych zmian porządkowanych należy zwrócić szczególną uwagę na dwie:

• wprowadzenie zakazu powierzania wykonywania zadań oświatowych osobom prawnym utworzonym przez jednostki samorządu terytorialnego. Resort edukacji ma zamiar w ten sposób zapobiec „zjawisku ograniczania publicznych zadań oświatowych wykonywanych bezpośrednio przez jednostki samorządu terytorialnego poprze zastępowania szkół i placówek publicznych, prowadzonych przez te jednostki, szkołami publicznymi prowadzonymi przez osoby prawne”. Biorąc pod uwagę, że jedyna istotna różnica między tymi szkołami polega na obowiązywaniu w tych pierwszych Karty Nauczyciela nie trudno jest ustalić w czyim interesie jest ta właśnie zmiana;
• wprowadzenie możliwości zatrudnienia osoby w celu wsparcia nauczyciela prowadzącego obowiązkowe zajęcia edukacyjne. Propozycja ta potencjalnie nie jest niekorzystna – jest fakultatywna, a może przyczynić się do poprawy jakości nauczania. Nie można się zgodzić z tak beztroską oceną. Zmiana ta sugeruje bowiem, że nauczyciel w zwykłej klasie może potrzebować pomocnika. Otworzy to pole do roszczeń ze strony nauczycieli, a niewykluczone, że z biegiem czasu również do zmiany fakultatywności na obowiązek…

Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty będzie opiniowany na najbliższym posiedzeniu Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu.