Odpowiedź na tytułowe pytanie jest negatywna. Nie można zarejestrować pojazdu na zarządcę sukcesyjnego, chyba że… byłby on jednocześnie jedynym właścicielem przedsiębiorstwa w spadku.

Co mówią przepisy?

Kwestie związane z zarządem sukcesyjnym oraz statusem prawnym zarządcy sukcesyjnego regulują przepisy ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw. W celu zobrazowania omawianego zagadnienia pomocny będzie wyciąg z przepisów przytoczonej ustawy.

Art.  2

1. Przedsiębiorstwo w spadku obejmuje składniki niematerialne i materialne, przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, stanowiące mienie przedsiębiorcy w chwili jego śmierci.
2. Jeżeli w chwili śmierci przedsiębiorcy przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740) stanowiło w całości mienie przedsiębiorcy i jego małżonka, przedsiębiorstwo w spadku obejmuje całe to przedsiębiorstwo.

Art.  3

Właścicielem przedsiębiorstwa w spadku w rozumieniu ustawy jest:

1. osoba, która zgodnie z prawomocnym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia albo europejskim poświadczeniem spadkowym, nabyła składniki niematerialne i materialne, o których mowa w art. 2 ust. 1, na podstawie powołania do spadku z ustawy albo testamentu albo nabyła przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie na podstawie zapisu windykacyjnego;
2. małżonek przedsiębiorcy w przypadku, o którym mowa w art. 2 ust. 2, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku;
3. osoba, która nabyła przedsiębiorstwo w spadku albo udział w przedsiębiorstwie w spadku bezpośrednio od osoby, o której mowa w pkt 1 lub 2, w tym osoba prawna albo jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, do której wniesiono przedsiębiorstwo tytułem wkładu - w przypadku gdy po śmierci przedsiębiorcy nastąpiło zbycie tego przedsiębiorstwa albo udziału w tym przedsiębiorstwie.

Art.  6 

1. Do ustanowienia zarządu sukcesyjnego wymagane jest:
   1. powołanie zarządcy sukcesyjnego;
   2. wyrażenie zgody osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego na pełnienie tej funkcji;
   3. dokonanie wpisu do CEIDG zarządcy sukcesyjnego.

Art.  8 

1. Na zarządcę sukcesyjnego może być powołana osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych.

 Art.  11

1. Funkcję zarządcy sukcesyjnego w jednym czasie może pełnić tylko jedna osoba.

 Art.  21

1. Zarządca sukcesyjny działa w imieniu własnym, na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku.
2. Zarządca sukcesyjny może pozywać i być pozywany w sprawach wynikających z wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej lub prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku oraz brać udział w postępowaniach administracyjnych, podatkowych i sądowoadministracyjnych w tych sprawach. W postępowaniach w takich sprawach zarządca sukcesyjny działa w imieniu własnym, na rzecz właściciela przedsiębiorstwa w spadku.

Dlaczego nie można zarejestrować pojazdu na zarządcę sukcesyjnego?

Jednym z głównych celów ustawy o zarządzenie sukcesyjnym było zapewnienie ciągłości działalności gospodarczej po śmierci przedsiębiorcy oraz usprawnienie procesu przejmowania przedsiębiorstwa w spadku przez następców prawnych bez zakłócania jego działalności.

Zarządca sukcesyjny wykonuje prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy oraz kontynuuje działalność gospodarczą po śmierci przedsiębiorcy z wykorzystaniem przedsiębiorstwa w spadku do momentu objęcia go przez następców prawnych. Oznacza to więc dokonywanie wszelkich czynności, jakie wiążą się z prowadzeniem takiej działalności, zarówno w sferze podejmowania decyzji, jak i występowania wobec osób trzecich. Działając w ten sposób, zarządca działa wprawdzie – w myśl art. 21 ust. 1 ustawy o zarządzie sukcesyjnym (…) – we własnym imieniu, ale jednak na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku. Działania zarządcy nie mają zatem miejsca w jego „prywatnej” sferze majątkowej, lecz w prawnej i majątkowej sferze przedsiębiorstwa w spadku, a więc w istocie jego właścicieli, których identyfikuje prawomocne postanowieni o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia.

Zatem pojazd wchodzący w skład przedsiębiorstwa, lub nabyty w trakcie trwania zarządu sukcesyjnego nie wchodzi w skład majątku zarządcy, lecz przedsiębiorstwa, którym zarządca zarządza. Majątek przedsiębiorstwa z kolei należy do następców prawnych (spadkobierców) zmarłego przedsiębiorcy.

Skutkiem istnienia pojazdu w majątku przedsiębiorstwa, lub nabycia go w trakcie trwania zarządu sukcesyjnego jest to, że stanowi on współwłasność właścicieli przedsiębiorstwa w spadku w częściach wynikających z prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku (lub notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia).

Rejestracja pojazdu powinna zatem nastąpić na rzecz właścicieli/współwłaścicieli pojazdu przez fakt bycia właścicielem/współwłaścicielem przedsiębiorstwa w spadku.

Ustawodawca kwestię rejestracji pojazdu wiąże bezpośrednio ze statusem właścicielskim pojazdu. Skoro zarządca sukcesyjny zarządza pojazdem (lub nabywa go) wchodzącym w skład przedsiębiorstwa w spadku, to właścicielami pojazdu są właściciele przedsiębiorstwa spadku i na ich rzecz powinna nastąpić rejestracja pojazdu.

W temacie zarejestrowania pojazdu na rzecz zarządcy sukcesyjnego wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi (wyrok z dnia 27.10.2022 r., sygn. akt III SA/Łd 404/22, orzeczenie nieprawomocne, źródło: orzeczenia.nsa.gov.pl).

Jest jednak wyjątek

Wobec przedstawionych powyżej argumentów należy jednak wskazać, że zarejestrowanie pojazdu na zarządcę sukcesyjnego jest możliwe, jednakże pod jednym warunkiem – zarządca sukcesyjny musi być jednocześnie jedynym właścicielem przedsiębiorstwa w spadku, w skład którego wchodzi pojazd. W takiej sytuacji zarządca i spadkobierca jest jedną i tą samą osobą.

Natomiast w przypadku, kiedy zarządca sukcesyjny jest jednocześnie jednym z kilku współwłaścicieli przedsiębiorstwa w spadku, to rejestracja pojazdu powinna nastąpić na rzecz wszystkich współwłaścicieli, z osobą będącą zarządcą włącznie.