Rok 2024 okazał się przełomowy dla kolei pasażerskiej w Polsce. Z usług przewoźników skorzystało rekordowe 407,5 mln osób, co stanowi najlepszy wynik w XXI wieku. Przeciętny mieszkaniec kraju podróżował koleją niemal 11 razy w ciągu roku. Tymczasem przewozy towarowe zanotowały spadki, zarówno pod względem masy ładunków, jak i pracy przewozowej.
Podsumowanie stanu rynku znalazło się w najnowszym „Sprawozdaniu z funkcjonowania rynku transportu kolejowego w 2024 roku” przygotowanym przez Urząd Transportu Kolejowego. To kompleksowy obraz stanu kolei – zarówno w wymiarze pasażerskim, towarowym, jak i techniczno-infrastrukturalnym.
Rekordowe zainteresowanie podróżami koleją
Pasażerska część raportu maluje obraz silnie rosnącego sektora. Każdy miesiąc 2024 roku przynosił więcej podróży niż jego odpowiednik w 2023 r. Największy ruch odnotowano w październiku – 36,6 mln pasażerów, najmniejszy w styczniu – 31,5 mln. Praca przewozowa osiągnęła imponujący poziom 28,49 mld pasażerokilometrów – wzrost o 10,2% względem roku poprzedniego. Średnia długość podróży wyniosła 69,9 km.
Liderem w wykorzystaniu kolei okazało się województwo pomorskie, gdzie przeciętny mieszkaniec podróżował pociągiem aż 33 razy w roku. Najrzadziej z kolei korzystali mieszkańcy województwa podlaskiego – jedynie 2,5 przejazdu na osobę. Na tle innych krajów europejskich kolej w Polsce nadal ma spory potencjał rozwojowy, ale już teraz wyraźnie zyskuje na popularności.
Kolej towarowa na zakręcie
Zgoła inny obraz wyłania się z analizy przewozów towarowych. W 2024 roku koleją przewieziono 223,5 mln ton ładunków – to o 3,5% mniej niż w 2023 r. Spadła także praca przewozowa (58,3 mld tonokilometrów, -5,4%) i eksploatacyjna (82,3 mln pociągokilometrów, -2,5%). Średnia długość przewozu jednej tony wyniosła 260,7 km – nieco mniej niż rok wcześniej.
Mimo ogólnej tendencji spadkowej, pozytywnie wyróżnił się segment transportu intermodalnego. Po dwóch latach spadków osiągnął on wyniki lepsze niż w dotychczas rekordowym 2021 roku. Wzrost ten może świadczyć o powolnym odbudowywaniu pozycji tego rodzaju transportu w strukturze rynku.
Technika, infrastruktura i ekologia
Raport UTK to nie tylko dane o pasażerach i towarach. Dokument prezentuje również szczegółowe informacje o infrastrukturze kolejowej, zapleczu technicznym, bocznicach, portach morskich oraz zatrudnieniu w sektorze. Uwagę poświęcono również aspektom środowiskowym – w tym tzw. ekokolei – która coraz częściej postrzegana jest jako klucz do zrównoważonego transportu.
W opracowaniu nie zabrakło także danych o punktualności pociągów, popularności poszczególnych stacji oraz wynikach regionalnych operatorów. Szczegółowe analizy pozwalają lepiej zrozumieć dynamikę rynku oraz określić jego mocne i słabe strony.
Potrzeba zrównoważenia rozwoju
Podczas gdy sukces kolei pasażerskiej jest niezaprzeczalny, wyzwania stojące przed transportem towarowym pozostają poważne. Obserwowana rozbieżność w trendach między tymi segmentami wskazuje na konieczność wprowadzenia systemowych mechanizmów wsparcia dla przewoźników towarowych. Bez nich przeniesienie większej liczby ładunków z dróg na tory może pozostać w sferze planów.
Źródło: UTK
