Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła funkcjonowanie systemu nadawania uprawnień do kierowania pojazdami. Nałożone na starostów i marszałków województw ustawowe obowiązki w zakresie szkolenia i egzaminowania kandydatów na kierowców oraz wydawania im uprawnień do kierowania pojazdami wykonywane były nierzetelnie i z naruszeniem obowiązujących przepisów prawa. Przedstawiona powyżej teza skłania do zastanowienia się nad sposobami zmiany tego negatywnego stanu rzeczy.

Niniejszy cykl, ma na celu odpowiedzieć na podstawowe pytanie, czy samorząd ma możliwość skutecznej kontroli nad ośrodkami szkolenia kierowców. Jednak jest to tylko jedno z wielu pytań, które nasuwa się po zapoznaniu się z raportem NIK. Kolejny pytania, jakie przychodzą do głowy to m.in.: czy lepsza realizacja uprawnień kontrolnych sprawi, że ośrodki szkolenia kierowców (dalej OSK), będą lepiej realizowały szkolenie kierowców?, w konsekwencji, czy system szkolenia kierowców odpowiada realnym potrzebom kursantów. Artykuły mają za zadanie usystematyzować wiedzę na temat możliwości kontroli samorządu nad OSK, zaś w późniejszym czasie nad Wojewódzkim Ośrodkami Ruchu Drogowego (dalej WORD). 

We wstępnej ocenie należy przede wszystkim podkreślić, że samorząd działa w graniach przepisów prawa, które musi przestrzegać. Samorząd w stosunku do ośrodków szkolenia kierowców jest raczej wykonawcą ustawowych zapisów dotyczących kontroli. Jego rola jest ograniczona przez przyjęte normy prawne, których ukształtowanie tylko w niewielkim stopniu zależy od niego. Tym bardziej należy pochylić się nad problematyką wynikającą ze wspominanego raportu. Do tego zagadnienia należy podejść jednak w sposób kompleksowy, nie można zapominać, że ośrodki szkolenia kierowców również działają w granicach obowiązującego prawa, dlatego też należy zastanowić się, czy winą za zaistniały stan można obarczać OSK, WORD-y i samorządy. 

Zacząć należy od zagadnień wstępnych, które w ramach kolejnych artykułów będą rozbudowywane w hierarchicznej kolejności, zgodnie z drogą kursanta, który pragnie otrzymać wymarzone prawo jazdy, jednak żeby ten dokument mógł otrzymać przedsiębiorca musi spełnić określone wymagania do prowadzenia działalności i to od nich należy zacząć. 

Swoboda działalności gospodarczej dla OSK… nie do końca.

Główna zasada prowadzenia tego typu działalności wynika z ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. Nr 30, poz. 151, z późn. zm.) Działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia ośrodka szkolenia kierowców jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, z późn. zm.) i wymaga uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców. Oznacza to, że do wykonywania tego typu działalności należy spełnić określone ustawowo przesłanki. 

Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej w tym wypadku Starosta jest obowiązany dokonać wpisu przedsiębiorcy do tego rejestru w terminie 7 dni od dnia wpływu do tego organu wniosku wraz z oświadczeniem o spełnieniu warunków wymaganych do wykonywania działalności gospodarczej, dla której rejestr jest prowadzony.

Jeśli organ takiego wpisu nie dokona w wyznaczonym wyżej terminie, przedsiębiorca może rozpocząć działalność, jeśli o dnia wpływu wniosku do tego organu upłynęło 14 dni. Co w praktyce oznacza domniemaną zgodę na rozpoczęcie działalności. Nie dotyczy to przypadku, gdy organ wezwał przedsiębiorcę do uzupełnienia wniosku o wpis, nie później niż przed upływem 7 dni od dnia jego otrzymania. W takiej sytuacji termin, o którym mowa w zdaniu pierwszym, biegnie odpowiednio od dnia wpływu uzupełnienia wniosku o wpis.

Starosta odmawia wpisu

Na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Starosta w drodze decyzji odmawia wpisu przedsiębiorcy do rejestru, w przypadku, gdy:

1) wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem

Przy okazji tego przepisu warto zapoznać się z orzecznictwem sądowym szczególnie ważnym jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 3 listopada 2009 r. (sygn. akt. II SA/Ol 576/09) Wyrok skazujący zawierający orzeczenie w przedmiocie środka karnego, jakim jest zakaz wykonywania zawodu czy prowadzenia określonej działalności, odnosi bezpośredni skutek jedynie w stosunku do osoby skazanej. Orzeczenie zakazujące zajmowania określonego stanowiska lub wykonywania określonego zawodu, jak również prowadzenia określonej działalności gospodarczej, sąd przesyła właściwemu organowi administracji rządowej lub samorządowej celem odzwierciedlenia orzeczonego zakazu w prowadzonych rejestrach działalności gospodarczej czy działalności regulowanej. To organy prowadzące właściwe rejestry działalności gospodarczej, działalności regulowanej mają obowiązek dokonania stosownych wpisów o zakazie wykonywania określonego zawodu czy prowadzenia określonej działalności gospodarczej w oparciu o zapisy ustaw szczególnych.

2) przedsiębiorcę wykreślono z rejestru tej działalności regulowanej z przyczyn, o których mowa w art. 71 ust. 1, w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku.

Przesłanki są następujące:

• przedsiębiorca złożył oświadczenie, niezgodne ze stanem faktycznym;
• przedsiębiorca nie usunął naruszeń warunków wymaganych do wykonywania działalności regulowanej w wyznaczonym przez organ terminie;
• stwierdzi rażące naruszenie warunków wymaganych do wykonywania działalności regulowanej przez przedsiębiorcę.

Okoliczności ujęte w powyższych punktach są również przesłankami wydania decyzji o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem. W przypadku wydania takiej decyzji, organ z urzędu wykreśla wpis przedsiębiorcy w rejestrze działalności regulowanej. 

Przedsiębiorca, którego wykreślono z rejestru działalności regulowanej, może uzyskać ponowny wpis do rejestru w tym samym zakresie działalności gospodarczej nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji.

Zaznaczenia wymaga również, że rejestr działalności regulowanej jest jawny. Każdy ma prawo dostępu do zawartych w nim danych za pośrednictwem organu, który prowadzi rejestr, wynika to z art. 66 ustawy o swobodzie działalności. Przy tej okazji warto również zauważyć, że w orzecznictwie spotkamy się z tezą, że ustawodawca w odniesieniu do rejestru działalności regulowanej nie wprowadził domniemania prawdziwości zawartych w nim danych, nie oznacza to jednak, iż osoby, które działały w zaufaniu do widniejących tam wpisów mających charakter deklaratoryjny, nie mogą skutecznie powoływać się na zapisy tam widniejące, skoro rejestry te są jawne i prowadzone w celu zagwarantowania swobody działalności gospodarczej. (sygn. akt. II SA/Ol 576/09)