NSA: Kurator oświaty ma prawo uchylić sprzeczny z prawem statut szkoły. Następuje to w drodze decyzji, jako indywidualnego aktu administracyjnego.
Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, na czym polega wykonywana przez kuratora oświaty kontrola prawidłowości szkolnych statutów. Uczynił to rozpoznając skargę kasacyjną od wyroku WSA w przedmiocie bezczynności, jakiej miał dopuścić się kurator oświaty w sprawie uchylenia takiego statutu. Wniosek o podjęcie odpowiedniego działania złożyło stowarzyszenie, po czym kurator miał - w drodze nadzoru pedagogicznego - nakazać dyrektorowi szkoły wprowadzenie odpowiednich zmian w statucie, po uprzednim zapoznaniu z jego treścią. Przewlekłość postępowania skłoniła stowarzyszenie do wniesienia skargi do WSA, po czym druga strona postępowania skargą kasacyjną wprowadziła sprawę na wokandę Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Uzasadnienie wyroku NSA kompleksowo tłumaczy, jakie uprawnienia przysługują kuratorom oświaty w sytuacji, gdy do kuratora trafia wniosek o wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie uchylenia postanowień statutu szkoły. Pierwszym krokiem, jaki należy wtedy podjąć, jest wszczęcie z urzędu, w drodze postanowienia wnioskowanego postępowania, orzekając przy tym o dopuszczeniu lub odmowie dopuszczenia zgłaszającego problem stowarzyszenia do udziału w sprawie. Formę postanowienia ma również odmowa wszczęcia postępowania. Załatwienie sprawy powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, co wynika z art. 35 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego. Organ powinien powiadomić strony o każdym przypadku, w którym dana sprawa miałaby nie zostać załatwiona w terminie.
Sama procedura związana z uchyleniem statutu szkoły, wynika z art. 114 Prawa oświatowego. Przepis ten daje kuratorowi oświaty (a w przypadku szkół i placówek oświatowych - dyrektorom specjalistycznych jednostek nadzoru, o których mowa w art. 53 ust. 1 tej ustawy) prawo do uchylenia całego statutu albo jego niektórych postanowień, jeśli są one sprzeczne z prawem. W przepisie tym wyraża się możliwość kontrolowania treści statutu przez kuratora oraz reagowania w przypadku wykrycia nieprawidłowości. Każdorazowo następuje to w drodze decyzji. Co szczególnie istotne - bez względu na to, kto i w jaki sposób zauważył sprzeczność postanowień statutu z prawem, postępowanie toczy się z urzędu. Decyzja dotycząca kontroli aktu, jakim jest statut szkoły, jak również postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, podlega zaskarżeniu.
Wyrok NSA z 1 października 2025 r. (sygn. III OSK 591/25)
Źródło: CBOSA
