Do redakcji Dziennika Warto Wiedzieć napłynęło pytanie czytelniczki: Czy skarga wynikająca ze stosunku pracy nauczyciela skierowana przez tego nauczyciela przeciwko dyrektorowi szkoły może zostać rozpatrzona przez Komisję Rewizyjną Rady Gminy lub Radę Gminy?
Na wstępie rozważań należy podkreślić, że odpowiedź na tak postawione pytanie posiada wyłącznie charakter ogólnego komentarza. Wynika to z faktu, że nie są znane wszyskie okoliczności sprawy.
Uprawnieniem wynikającym z ustawy Kodeks postepowania administracyjnego (dalej k.p.a.), przysługującym każdemu obywatelowi, jest prawo do składania skarg. Zgodnie z artykułem 227 przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszanie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw. Skargi składa się do organów właściwych do ich rozpatrzenia, pod warunkiem, że przepisy szczególne nie określają innych organów. Jeżeli organ, który otrzymał skargę, nie jest właściwy do jej rozpatrzenia zobowiązany jest niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni, przekazać ją właściwemu organowi, zawiadamiając o tym równocześnie skarżącego, albo wskazać mu właściwy organ. Organ właściwy do rozpatrzenia skargi powinien załatwić skargę bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu miesiąca.
Zgodnie z art. 7 Konstytucji RP każdy organ działa na podstawie i w granicach prawa. Oznacza to że każdy organ z urzędu przestrzega swojej właściwości i rozpatruje skargi tylko w zakresie kompetencji.
Rozpatrywanie skarg na dyrektora przez radę gminy
Art. 229 pkt 3 kodeksu postepowania administracyjnego stanowi, iż jeżeli przepisy szczególne nie określają innych organów właściwych do rozpatrywania skarg, organem właściwym do rozpatrzenia skargi dotyczącej zadań lub działalności wójta/burmistrza lub prezydenta miasta i kierowników gminnych jednostek organizacyjnych jest rada gminy.
Szkoła jest jednostką organizacyjną jednostki samorządu terytorialnego (w omawianym przypadku gminy), zatrudniającą nauczycieli (pracodawcą), kierowaną przez dyrektora wykonującego kompetencje i obowiązki tego pracodawcy wobec nauczycieli (Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 września 2001 r. OPS 7/2001).
Tak więc właściwym organem do rozpatrzenia skargi na dyrektora szkoły (kierownika jednostki organizacyjnej), jest co do zasady rada gminy, oczywiście jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Zgodnie z powołanym przepisem art. 227 k.p.a. rada gminy rozpatruje skargi na dyrektora szkoły w zakresie zaniedbań lub nienależytego wykonywania powierzonych mu zadań, naruszania praworządności lub interesów skarżącego, a także przewlekłości lub biurokratycznego załatwiania spraw.
Wniesienie skargi przeciwko dyrektorowi szkoły do rady gminy, a kompetencje komisji rewizyjnej
Zgodnie z art. 18a ustawy o samorządzie gminnym rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy; w tym celu powołuje komisję rewizyjną. Komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budżetu gminy i występuje z wnioskiem do rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wójtowi. Komisja rewizyjna wykonuje także inne zadania zlecone przez radę w zakresie kontroli.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 9 grudnia 2009 r. (IV SA/Gl 765/2009) stwierdził, że kontrola wykonywana przez komisję rewizyjną sprowadza się do czynności sprawdzających, podjętych dla ustalenia zgodności działania podmiotu kontrolowanego z określonym wymaganym kryterium oraz sformułowania na tej podstawie ocen i wniosków. Kontrola jest zatem zespołem czynności materialno-technicznych. Powyższe oznacza, że komisja nie posiada uprawnienia do wydawania wiążących dyspozycji dotyczących usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości.
Artykuł 229 k.p.a. w pkt 3 jako organ właściwy do rozpatrywania skargi dotyczącej zadań lub działalności wójta/burmistrza lub prezydenta miasta i kierowników gminnych jednostek organizacyjnych wskazuje radę gminy. Przekazanie przyznanych temu organowi kompetencji możliwe jest jedynie w przypadku wyraźnego upoważnienia ustawowego. Nie ma podstaw prawnych do wysuwania twierdzeń, że organ stanowiący gminy ma możliwość przeniesienia rozpatrywania skargi o której mowa w art. 229 pkt. 3 k.p.a. na komisję rewizyjną.
Komisji rewizyjnej jako organowi kontrolnemu, rada gminy może co najwyżej zlecić (na podstawie art. 18a ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym) wykonanie zadania polegającego na opiniowaniu wpływających do organu stanowiącego gminy skarg na działalność organu wykonawczego, kierowników jednostek organizacyjnych gminy, czy jednostek pomocniczych gminy. Przekazanie komisji rewizyjnej przez radę gminy rozpatrywania skarg sprowadzałoby się nie tylko do wstępnego opiniowania skarg, ale do ich rozpatrywania, co w świetle obowiązujących przepisów prawa jest niedopuszczalne (Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 8 marca 2011 r. NK.4.4131/32/2011 [KJ])
Działania komisji rewizyjnej w zakresie skargi – zanim zostanie ona rozpatrzona przez radę – obejmują m.in.: sprawdzenie w pierwszej kolejności czy w konkretnym przypadku rada jest właściwa do jej rozpatrzenia, ocena stanu faktycznego i prawnego zdarzenia związanego ze skargą i przyjęcie własnego stanowiska. Na posiedzenia komisji zapraszane są osoby skarżące oraz osoby których skarga dotyczy. Po przekazaniu wniosków przez komisje rewizyjną uchwałę w przedmiocie rozpatrzenia skargi na dyrektora szkoły podejmuje już rada gminy w granicach swych ustawowych kompetencji.
Rozpatrywanie skarg na dyrektora przez kuratorium oświaty
Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 27 stycznia 2004 r. (II SA/Wr 2486/03) przepis art. 229 k.p.a. zawiera tylko pomocnicze określenie właściwości organów do rozpatrywania skarg. Pierwszeństwo w określeniu tej właściwości mają przepisy odrębne, a dopiero w ich braku mają zastosowanie przepisy art. 229 k.p.a.
W przypadku, gdy skarga wniesiona na dyrektora szkoły dotyczy kwestii wskazanych w art. 31 oraz 33 ustawy o systemie oświaty, wówczas organem kompetentnym i właściwym do rozpatrzenia skargi jest kurator oświaty. Jak wskazał Sąd Administracyjny w powołanym orzeczeniu skarga taka może dotyczyć między innymi oceny kwalifikacji nauczycielskich, zatrudniania osób bez odpowiednich kwalifikacji nauczycielskich, spraw statutowych, kształceniowych, a także spraw pracowniczych.
W związku z faktem, iż adresatami skargi dotyczącej dyrektora szkoły mogą być kuratoria oświaty lub organy prowadzące szkołę („Głos pedagogiczny" maj 2012, nr 39, s. 50-53) należy w pierwszej kolejności przy konstruowaniu skargi rozważyć kwestie, w granicach kompetencji którego z wymienionych organów mieści się przedmiot owej skargi.
Rozpatrywanie skarg na dyrektora szkoły przez Państwową Inspekcję Pracy
Ponadto należy wskazać również, że skarga na dyrektora szkoły dotycząca problemów wynikających ze stosunku pracy może zostać przez nauczyciela skierowana do Państwowej Inspekcji Pracy. W przypadku, gdy skarga spełnia wymagania formalne organy PIP są zobowiązane do podjęcia określonych czynności kontrolnych w szkole lub placówce (ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy). Przeprowadzana kontrola nie musi ograniczać się tylko do zbadania konkretnych roszczeń zawartych w skardze nauczyciela, lecz może obejmować zakres problemów dotyczących stosunku pracy wszystkich pracowników szkoły czy placówki („Wynagrodzenie nauczycieli – poradnik dla służb kadrowo – finansowych", Kazimierz Głód, str. 101).
Podsumowanie
Nawet w przypadku błędnego zaadresowania skargi, organ który ją otrzymał, a nie jest właściwy do jej rozpatrzenia, obowiązany jest niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni, przekazać ją właściwemu organowi, zawiadamiając równocześnie o tym skarżącego, albo wskazać mu właściwy organ (art. 231 k.p.a.)
Odpowiadając więc na przedstawione do rozstrzygnięcia pytanie.
W przypadku skargi nauczyciela przeciwko dyrektorowi szkoły w zakresie stosunku pracy tego nauczyciela, organem kompetentnym do rozpatrzenia skargi może być rada gminy, ale pod warunkiem. Skarga może być rozpatrywana przez rade gminy jeżeli dyrektor dopuścił się zaniedbań lub nienależytego wykonywania powierzonych mu zadań (naruszania praworządności lub interesów skarżącego, a także przewlekłości lub biurokratycznego załatwiania spraw), ale dopiero w momencie, jeżeli nie były to naruszenia w granicach właściwości kuratora oświaty, przewidzianych w art. 31 oraz 33 ustawy o systemie oświaty.
Katarzyna Liszka
