Brak kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela w zasadzie uniemożliwia zatrudnienie w tym charakterze. Istnieją jednak dwa szczególne przypadki, w których formalnie dopuszcza się odstępstwo od tej reguły.
Pierwszy z nich to sytuacje wskazane w art. 10 ust 9 Karty Nauczyciela, kiedy zaistnieje potrzeba wynikająca z organizacji nauczania lub konieczność zastąpienia nieobecnego nauczyciela. W tym przypadku dyrektor szkoły może zatrudnić na stanowisku nauczyciela osobę nie mającą kwalifikacji do jego zajmowania, pod warunkiem, że nie ma obiektywnej możliwości zatrudnienia osoby posiadającej kwalifikacje, a ponadto dyrektor uzyska zgodę organu sprawującego nadzór pedagogiczny.
Drugi przypadek, w którym jest możliwe zatrudnienie osoby nieposiadającej kwalifikacji nauczycielskich został opisany w art. 7 ust. 1a, 1b i 1c ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z tymi przepisami, w uzasadnionych przypadkach, za zgodą kuratora oświaty dyrektor szkoły może zatrudnić osobę niebędącą nauczycielem, jeżeli uzna, ze osoba ta posiada przygotowanie odpowiednie do prowadzenia danego rodzaju zajęć.
Wymienione przepisy dotyczą zarówno szkół publicznych jak i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych. Obwarowanie możliwości zatrudnienia w szkole osoby niebędącej nauczycielem koniecznością uzyskania zgody kuratora oznacza, że dyrektor będzie musiał uzasadnić potrzebę zatrudnienia takiej osoby, a także wykazać adekwatność posiadanego przez nią przygotowania do prowadzenia określonego rodzaju zajęć. Po uzyskaniu zgody kuratora oświaty dyrektor szkoły nawiązuje z wymienioną osobą stosunek pracy na zasadach określonych w kodeksie pracy. Nie stosuje się zatem do niej przepisów Karty Nauczyciela – z wyjątkiem przepisów dotyczących tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć. Osobie tej ustala się wynagrodzenie nie wyższe niż przewidziane dla nauczyciela dyplomowanego.
