Gmina nie musi organizować transportu dziecka spod domu do oddalonej szkoły, wystarczy, że wyznaczy miejsca zbiórki w odległości mniejszej niż 3 lub 4 km od miejsca zamieszkania dziecka – wynika z wyroku NSA. Tym samym Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 19 stycznia 2012 r., w sprawie sygn. akt III SA/Gd 470/11.
O wyroku, który został właśnie uchylony pisaliśmy o tym TUTAJ. Przypomnijmy tylko, że gdański sąd wziął stronę rodziców uczennicy, którzy sprzeciwiali się, by córka pokonywała 2,6 km dzielące dom od przystanku autobusowego (tam wójt wyznaczył miejsce zbiórki). Domagali się, by córka dowożona była do szkoły spod domu.
Sąd pierwszej instancji w następstwie wykładni przepisów art. 17 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) przyjął, że zapewnienie uczniowi bezpłatnego transportu z punktu zbiórki znajdującej się w odległości mniejszej niż 4 km nie jest wypełnieniem przez gminę obowiązku ustawowego, gdyż ustawa wymaga, aby droga dziecka z domu do gimnazjum nie przekraczała 4 km.
Wojewódzki Sąd Administracyjny aczkolwiek nie wprost i w sposób bezpośredni wyjaśnił jednak, że jeśli droga dziecka z domu do gimnazjum, w którego obwodzie mieszka dziecko, przekracza 4 km rzeczą gminy jest zapewnić dziecku bezpłatny transport z domu do szkoły. Wskazał przy tym, że względy ekonomiczne czy też trudności organizacyjne nie mogą usprawiedliwiać dowozu "jedynie na trasie między szkołą a jakimś punktem znajdującym się w odległości nie większej niż 3 lub 4 km od domu dziecka".
Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił jednak skargę kasacyjną gminy (syg. I OSK 699/12). Jednocześnie NSA zaznaczył, że sieć publicznych szkół winna być tak zorganizowana, aby umożliwić wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego ( art. 17 ust. 1). Droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczać : 3 km - w przypadku uczniów klas I - IV szkół podstawowych i 4 km - w przypadku uczniów klas V i VI szkół podstawowych i uczniów gimnazjów ( art. 17 ust. 2 ).
W sytuacji więc, gdy w wyniku ustalenia w planie sieci szkół prowadzonych przez gminę, że droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie mieszka, nie przekracza wymienionych wyżej odległości należy przyjąć, że gmina wypełnia ustawowy obowiązek organizując sieć szkół w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego.
Dopiero wówczas, gdy gmina nie jest w stanie utworzyć wystarczającej liczby szkół i przez to nie zostały zachowane wymagane odległości (droga dziecka z domu do szkoły przekroczy odpowiednio 3 i 4 km), np. z powodów organizacyjnych czy też przyczyn ekonomicznych, to w takiej sytuacji na gminie spoczywa obowiązek zapewnienia transportu i opieki w czasie przewozu lub zwrot kosztów przejazdu środkiem lokomocji publicznej - podkreśla NSA w uzasadnieniu wyroku.
Sposób zorganizowania bezpłatnego transportu i opieki nie został uregulowany w ustawie, zagadnienie to ustawodawca pozostawił gminie, zastrzegając jedynie, że droga jaką dziecko pokonywać będzie do szkoły z domu, w którym mieszka nie może przekraczać odległości odpowiednio 3 lub 4 km.
- Chodzi tu niewątpliwie o drogę pokonywaną przez dziecko samodzielnie (tzn. bez pomocy gminy), a więc drogę z domu bezpośrednio do szkoły albo drogę z domu do punktu zbiorczego, skąd dziecko jest zabierane przez autobus szkolny, bo od tego momentu dziecko znajduje się pod opieką szkoły - zaznacza NSA.
Zdaniem NSA, nie istnieją więc żadne racjonalne powody do zaakceptowania poglądu Sądu pierwszej instancji, by analizowany zwrot " z domu do szkoły" należało rozumieć w każdym wypadku jako drogę z domu, w którym mieszka dziecko do budynku szkoły.
Zatem, by interpretowany zwrot oznaczał, że gmina zobowiązana jest zapewnić przewóz każdemu dziecku bezpośrednio z domu (miejsca zamieszkania) do budynku szkoły, pomimo tego, że następstwie zorganizowania bezpłatnego transportu i opieki droga jaką pokona dziecko z domu do miejsca (punktu zbiórki) nie przekroczy odległości wymienionych w art. 17 ust. 2 ustawy o systemie oświaty.
Zasadnie podniósł skarżący kasacyjnie, że trudno założyć, by racjonalny ustawodawca z jednej strony zwolnił gminę z obowiązku zapewnienia bezpłatnego transportu lub zwrotu kosztów przejazdu w przypadku zachowania ustawowych odległości 3 lub 4 km, z drugiej zaś zobowiązał gminę do przewozu każdego dziecka spod domu do szkoły pomimo tego, że odległość od domu dziecka do miejsca (punktu) zbiórki w miejscowości, w której dziecko mieszka nie przekracza odległości 3 lub 4 km.
Sygnatura: I OSK 699/12 - Wyrok NSA. Pełna treść wyroku jest dostępna TUTAJ.
źródło: portalsamorzadowy.pl, orzeczenia.nsa.gov.pl
