Obowiązek wykonania czynności nakazanych prawem z art. 88 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, powinien być rozumiany jako powinność organu powiatu określonego zachowania się regulowanego prawem – tak stwierdził NSA w wyroku z dnia 24 kwietnia 2018 r., sygn. akt: II OSK 2247/17. Przepis art. 88 ust. 1 ustawy wymaga więc ustalenia normy prawnej, która wprost nakazywałaby organowi powiatu podjęcie uchwały określonej treści. Ustawodawca, poprzez redakcję przepisu art. 88 ustawy dał wyraz temu, że nie chodzi tu o czynności możliwe do podjęcia lecz o czynności zawierające element obligatoryjności. W piśmiennictwie zwrócono uwagę, że obowiązek ogranicza swobodę wyboru adresata normy prawnej, zawężając zakres alternatywnych sposobów postępowania będących do jego dyspozycji, spośród których może wybierać sposób postępowania. Obowiązek prawny może mieć charakter pozytywny bądź negatywny. Obowiązek pozytywny (nakaz) to zobowiązanie do działania, obowiązek negatywny (zakaz) to zobowiązanie do zaniechania.

Czynności nakazane prawem w organach JST

Norma prawna może ustanawiać dla danego adresata obowiązek zwłaszcza wtedy, kiedy przewiduje dla niego jeden tylko sposób nakazywanego zachowania w danych okolicznościach. Obowiązek prawny sprowadza się zatem najczęściej do tego, że przepis prawa ustanawia nakaz lub zakaz określonego zachowania się (działania lub zaniechania). Niezastosowanie się do nakazu lub zakazu wyraźnie wskazanego w przepisie wytwarza stan niewypełnienia obowiązku uregulowanego przez prawo. Obowiązek prawny w prawie administracyjnym wyraża norma administracyjnego prawa materialnego. Nakaz w prawie administracyjnym dotyczy zobowiązania organu do podejmowania określonych działań materialnych związanych z osiąganiem pewnego celu wynikającego z tego prawa. Zachowanie będące przedmiotem obowiązku wynikające z określonej normy prawnej może być nakazane lub zakazane. Należy podkreślić, że obowiązek prawny zakłada brak możności wyboru określonego postępowania ze strony adresata obowiązku oraz przewiduje nakaz lub zakaz określonego postępowania. Nie można w konsekwencji żądać wykonania obowiązku prawnego bez wskazania normy prawnej określającej ten obowiązek. Obowiązek prawny jest sposobem powinnego zachowania się. Z sytuacjami, w których niewypełnienie obowiązku powinno pociągać za sobą ujemne skutki, mamy do czynienia wtedy, gdy dany przepis prawa nakazuje wiązanie ujemnych skutków prawnych z każdym przypadkiem niewypełnienia danego obowiązku.

W pojęciu czynności nakazanych prawem mieści się działalność uchwałodawcza organów samorządu terytorialnego nakazana prawem. Skargę w powyższym trybie może wnieść osoba, która wywodzi, że z mocy prawa przysługuje jej uprawnienie do żądania określonego działania organu powiatu, odpowiadającego obowiązkowi tego organu, a zaskarżone zaniechanie organu dotyczy czynności z zakresu administracji publicznej, narusza interes prawny lub uprawnienie danej osoby. Osobie przysługuje zatem uprawnienie do żądania określonego działania organu powiatu pod warunkiem, że istnieje norma nakazująca temu organowi podjęcie określonego działania.