Stosując tryb z art. 49 § 1 KPA organ nie jest zobowiązany do zawiadamiania stron o zamiarze stosowania tego trybu – potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w niedawnym orzeczeniu.

Choć orzeczenie wydano na kanwie działań dyrekcji ochrony środowiska, to główna teza ma zastosowanie do wszystkich organów administracji.

Stan faktyczny:

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie określił środowiskowe uwarunkowania dla pewnego przedsięwzięcia przeciwpowodziowego. Decyzja nie została zaskarżona w trybie odwoławczym i stała się ostateczna. Po jakimś czasie do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska wpłynął wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od powyższej decyzji. Skarżący wyjaśnili, że organ I instancji mając wiedzę o czynnym udziale skarżących w prowadzonym postępowaniu, nie doręczył im bezpośrednio decyzji, jak i nie zawiadomił o terminie obwieszczenia decyzji. Według skarżących, liczba stron postępowania nie przekraczała 20, stąd też decyzja powinna zostać doręczona stronom osobiście, a nie w formie obwieszczenia.

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska odmówił skarżącym przywrócenia terminu do wniesienia odwołania. W ocenie organu odwoławczego, skarżący nie uprawdopodobnili, że uchybienie terminu nastąpiło bez ich winy. Organ odwoławczy podkreślił, że organ I instancji nie miał obowiązku informowania skarżących o podejmowanych w trakcie prowadzonego postępowania czynnościach w inny sposób niż wynikający z art. 49 Kodeksu postępowania Administracyjnego w związku z art. 74 ust. 3 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (uInfoŚrod.), tj. w drodze publicznego obwieszczenia. 

Skarżący wnieśli skargę na powyższe postanowienie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Oddalając skargę Sąd I instancji podzielił stanowisko organu odwoławczego w zakresie prawidłowości zastosowania w sprawie trybu obwieszczenia oraz braku uprawdopodobnienia przez skarżących przesłanek przywrócenia terminu.

Rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego

Skarżący nie odpuścili i poszli do NSA, zarzucając m.in. naruszenie art. 49a KPA przez uznanie, że dopuszczalne było obwieszczenie o wydaniu decyzji w miejsce jej doręczenia z uwagi na uznanie, że w sprawie udział brało więcej niż 20 stron. W ocenie skarżących, liczba stron postępowania nie przekraczała 20, a ponadto wcześniejsza korespondencja oraz postanowienia były doręczane skarżącym. Dodatkowo organ nie zawiadomił skarżących, że w miejsce doręczenia decyzji zastosowanie znajdzie wyłącznie obwieszczenie, wobec czego skarżący nie mieli realnej możliwości zaskarżenia decyzji.

Najważniejszy sąd administracyjny kraju pozostał jednak nieugięty. Pomijając fakt, że skarżący nie wskazali art. 49 KPA i 77 uInfoŚrod w ramach zarzutów kasacyjnych, to powołany w ich ramach art. 49a KPA w ogóle nie znajdował w tej sprawie zastosowania, ponieważ tryb doręczenia był stosowany w tej sprawie z mocy przepisu szczególnego - art. 74 ust. 3 ustawy „środowiskowej”.

„Zastosowanie miał zatem art. 49 § 1 KPA, a nie art. 49a k.p.a., który może zostać zastosowany, jeżeli tryb obwieszczenia nie wynika z przepisu szczególnego. Stosując tryb z art. 49 § 1 KPA organ nie jest zobowiązany do zawiadamiania stron o zamiarze stosowania tego trybu. Okoliczność braku powiadomienia skarżących o zastosowaniu trybu obwieszczenia nie mogła zatem w tej sprawie oznaczać, że skarżący bez swojej winy nie wnieśli odwołania w terminie.” – skomentował w uzasadnieniu skład orzekający.

Ponadto, podkreślono, że przewidziana w art. 49 KPA forma doręczenia decyzji jest rozwiązaniem nadzwyczajnym, służącym zapewnieniu szybkiego skutku doręczenia wobec wszystkich podmiotów, które są adresatami aktu administracyjnego. Przepis szczególny musi jedynie przewidywać możliwość posłużenia się taką formą doręczenia, jaką jest publiczne ogłoszenie.

Kluczowe przepisy w sprawie

Art. 49 KPA

§ 1. 

Jeżeli przepis szczególny tak stanowi, zawiadomienie stron o decyzjach i innych czynnościach organu administracji publicznej może nastąpić w formie publicznego obwieszczenia, w innej formie publicznego ogłoszenia zwyczajowo przyjętej w danej miejscowości lub przez udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej właściwego organu administracji publicznej.

§ 2. 

Dzień, w którym nastąpiło publiczne obwieszczenie, inne publiczne ogłoszenie lub udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej wskazuje się w treści tego obwieszczenia, ogłoszenia lub w Biuletynie Informacji Publicznej. Zawiadomienie uważa się za dokonane po upływie czternastu dni od dnia, w którym nastąpiło publiczne obwieszczenie, inne publiczne ogłoszenie lub udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej.

Art. 74 ust. 3 uInfoŚrod

3. Jeżeli liczba stron postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach lub innego postępowania dotyczącego tej decyzji przekracza 10, do zawiadomienia stron innych niż podmiot planujący podjęcie realizacji przedsięwzięcia stosuje się przepisy art. 49 Kodeksu postępowania administracyjnego, z tym że zawiadomienie to następuje w formie publicznego obwieszczenia w siedzibie organu właściwego w sprawie oraz przez udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej tego organu.

Opracowano na podstawie: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 kwietnia 2024 r., sygn. III OSK 5881/21