Nie jest rolą organu prowadzącego EGiB rozstrzyganie, który z aktów notarialnych jest wadliwy, gdyż wykracza to poza kompetencje tego organu – wyjaśnił niedawno WSA w Gliwicach.

Dwa akty notarialne i wniosek o aktualizację EGiB

Wnioskodawca wystąpił do starosty z wnioskiem o dokonanie zmian ewidencyjnych w związku z zawarciem umowy darowizny w formie aktu notarialnego. Przyczyną złożenia wniosku był fakt uzyskania przez skarżącego informacji, że notariusz, przed którym zawarto umowę darowizny, zaniechał zgłoszenia staroście tego faktu.

W odpowiedzi na wniosek starosta poinformował wnioskodawcę, że załączony do wniosku akt notarialny nie został wcześniej dostarczony do organu, a zatem stan prawny z niego wynikający nie mógł zostać ujawniony. Jednocześnie organ wskazał, że staroście doręczony został inny akt notarialny, którym zawarto umowę sprzedaży udziału w spadku osobie trzeciej. To właśnie ten akt został ujawniony w EGiB.

Ani starosta, ani sąd administracyjny nie rozstrzygają sporu o własność

Akt notarialny przedstawiony przez wnioskodawcę nie mógł zostać ujawniony, z uwagi na jego sprzeczność z posiadanymi przez starostę dokumentami. W takim przypadku organ odstępuje od czynności rejestrowania i pozostawia stan wpisów bez zmian do czasu rozstrzygnięcia sporu przez właściwy organ (sąd powszechny) – argumentował WSA.

Aby starosta mógł uwzględnić wniosek skarżącego musiałby rozstrzygnąć komu obecnie przysługuje prawo własności spornego udziału w spadku. Jednakże takie działania wykraczałyby poza kompetencję organów prowadzących EGiB i nie dałyby się pogodzić z rolą, jaką ustawodawca przypisał ewidencji gruntów oraz wynikającą stąd istotą aktualizacji tej ewidencji.

Dla starosty prowadzącego EGiB kluczowe znaczenie powinna mieć chronologia wniosków oraz dokonanych na ich podstawie zmian. W dacie wprowadzenia zmian wynikających z pierwszego aktu notarialnego nie zachodziła sprzeczność z dotychczas uwidocznionymi w ewidencji danymi. Sprzeczność ujawniła się dopiero pomiędzy danymi wprowadzonymi na podstawie pierwszego aktu notarialnego a danymi, które wynikają z drugiego aktu notarialnego – przedstawionego przez skarżącego.

Wyeliminowanie ww. sprzeczności nie może być sprowadzana wyłącznie do usunięcia błędnych danych, lecz wymaga oceny skuteczności dwóch wzajemnie wykluczających się czynności cywilnoprawnych. Taka ocena nie należy do starosty prowadzącego EGiB, jak też do sądu administracyjnego.

Korzystając z instytucji aktualizacji EGiB nie można dochodzić ani udowadniać swoich praw właścicielskich, czy uprawnień do władania nieruchomością. Służą temu odpowiednie postępowania, które należy przeprowadzić przed sądem powszechnym.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 21.12.2023 r., sygn. akt II SA/Gl 1577/23, orzeczenie nieprawomocne

Źródło: CBOSA