Przepisy ustawy Prawo budowlane regulujące kwestie samowoli budowlanej nie wskazują jednoznacznie, czy postępowanie w sprawie samowoli budowlanej wszczyna się z urzędu czy na wniosek. Ograniczenie zatem w takiej sytuacji - jak to uczynił organ - możliwości wszczęcia postępowania wyłącznie do zasady oficjalności, pozostaje w sprzeczności z art. 61 § 1 k.p.a. Jeśli bowiem ustawodawca w określonej kategorii spraw nie wskazał zasady oficjalności lub zasady skargowości jako wyłącznej do zainicjowania postępowania administracyjnego, znajduje zastosowanie zasada ogólna z art. 61 § 1 k.p.a., czyli obydwa sposoby wszczęcia postępowania są dopuszczalne.

Taka sytuacja ma miejsce w sprawie niniejszej dotyczącej samowoli budowlanej. Jeśli zatem organ nadzoru budowlanego otrzymał wniesione do niego podanie zawierające prośbę o wszczęcie postępowania, to przede wszystkim powinien był potraktować to podanie jako impuls do wszczęcia postępowania. Następnie, mając na uwadze regulację art. 61a § 1 i § 2 k.p.a., powinien był dokonać wstępnej oceny wniosku i ustalić, czy pochodzi od strony postępowania oraz czy w ogóle postępowanie może być wszczęte. Jeśli okoliczności te organ przesądziłby w sposób negatywny (podanie nie pochodzi od strony, postępowanie nie może być z innych powodów wszczęte), powinien był zastosować art. 61a § 1 k.p.a. i wydać zaskarżalne postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.

Jeśli zaś wstępna kontrola wypadłaby pozytywnie, powinien był prowadzić postępowanie właściwe dla danych okoliczności stanu faktycznego (zastosować przepisy merytoryczne mające w sprawie zastosowanie) zakończone decyzją merytoryczną wydaną na podstawie przepisów Prawa budowlanego lub procesową na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. umarzającą postępowanie. Tymczasem żadna z powyższych czynności służących ocenie dopuszczalności wszczęcia postępowania i jego zakończenia nie została przedsięwzięta. Stąd też skargę na bezczynność PINB złożoną w sprawie niniejszej należało, jako uzasadnioną, uwzględnić na podstawie art. 149 § 1 pkt 1 p.p.s.a. z jednoczesnym wyznaczeniem organowi terminu na załatwienie wniosku skarżących z dnia (...) listopada 2017 r. Zdaniem sądu, krótki termin czternastodniowy uwzględnia konieczność niezwłocznego załatwienia wniosku i ma na względzie dwuletnie oczekiwanie skarżących na to załatwienie.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 23 listopada 2017 r. II SAB/Bk 94/17

Źródło: CBOSA