Naczelny Sąd Administracyjny podziela pogląd, że cel wywłaszczenia musiał być określony najpóźniej do dnia wnioskowania o wywłaszczenie. Tym samym dla oceny zbędności nieruchomości lub jej części na cel wywłaszczenia - w ramach art. 137 ugn - nie mają znaczenia rozstrzygnięcia administracyjne lub jakiekolwiek inne dokumenty określające sposób zagospodarowania nieruchomości wywłaszczonej, jeżeli zostały wydane po dniu, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna lub doszło do zawarcia umowy w oparciu o przepisy ustawy wywłaszczeniowej z 12 marca 1958 r.

Dokumenty i dowody określające sposób zagospodarowania nieruchomości, które zostały sporządzone po zawarciu umowy jej nabycia lub wydaniu decyzji o jej wywłaszczeniu, nie mogą być traktowane jako konkretyzujące cel nabycia lub wywłaszczenia dla potrzeb prowadzenia obecnie postępowania zwrotowego, skoro skuteczność tego nabycia lub wywłaszczenia była zależna od sformalizowanego określenia celu, nawet w sposób ogólnikowy, przed sporządzeniem aktu nabycia lub wywłaszczenia, a najpóźniej w samym akcie nabycia lub wywłaszczenia. Dokonywanie oceny skuteczności nabycia lub wywłaszczenia nieruchomości na cele, które zostały określone dopiero po tym nabyciu lub wywłaszczeniu, w istocie podważałoby dopuszczalność dokonania tego nabycia lub wywłaszczenia. Niewątpliwy jest natomiast fakt, że spełnienia przesłanek zbędności nieruchomości na cel jej nabycia w drodze umowy albo wywłaszczenia w drodze decyzji administracyjnej dokonuje się przy założeniu, że doszło do skutecznego nabycia lub wywłaszczenia nieruchomości.

Z tego względu, plan realizacyjny zagospodarowania omawianego terenu z (...) października 1976 r. zakładający na części nieruchomości dwukondygnacyjny podstawowy ośrodek usługowy nie ma żadnego znaczenia w rozpatrywanej sprawie i nie może przesądzać o celu wywłaszczenia, skoro powstał po dacie zawarcia umowy wywłaszczeniowej podpisanej (...) listopada 1975 r. Dlatego też, prawidłowa ocena zbędności nieruchomości na cel wywłaszczenia może być dokonana wyłącznie w oparciu o dokumenty, które powstały przed wywłaszczeniem i stanowiły podstawę do jego wydania. Tak określony cel spełniał wymóg wynikający z art. 3 ust. 2 ustawy z 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, co w konsekwencji doprowadziło do skutecznego nabycia przedmiotowej nieruchomości na podstawie umowy zawartej w dniu (...) listopada 1975 r.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 1 lutego 2017 r. (I OSK 725/15)

Źródło: CBOSA