Jak obecnie wygląda sytuacja finansowa w jednostkach samorządu terytorialnego? Jak ze względu na wzrost kosztów energii będzie wyglądał nowy rok budżetowy? Jakie inwestycje obecnie realizowane są przez samorząd? Zapytaliśmy Barbarę Bandołę, Starostę Pszczyńską.
Sytuacja finansowa w jednostkach samorządu terytorialnego jest trudna. Jak to wygląda u Państwa?
Sytuacja finansowa samorządów w obecnej rzeczywistości jest bardzo trudna. Zostały wprowadzone bardzo skomplikowane mechanizmy związane ze zmianami w systemie podatkowym - Polskim Ładem oraz z wyliczaniem podatku PIT. Dochody samorządów, szczególnie samorządu powiatowego, w zdecydowanej większości związane są z udziałem w podatku PIT, który zgodnie z ustawą powinien wynosić 10,25% rzeczywistego wpływu z podatku PIT. W związku z zamieszaniem, które powstało w tym roku z wyliczaniem tego podatku, jesteśmy w bardzo trudnym położeniu, bo mamy wrażenie, że nie wpływa do nas ten ustawowy udział w podatku. Dość powiedzieć, że na rok 2023 według decyzji Ministra Finansów mamy zaplanowane 31 milionów zł tego udziału, podczas gdy wyliczenia na 2022 rok łącznie wykazują 40 mln zł. Subwencja rozwojowa, która miała być przeznaczona dla samorządów w roku 2023, została wykreślona.
Kalkulacja jest więc prosta – w przyszłym roku otrzymamy 31 mln zł wpływu z podatku PIT, czyli mniej o niemal 10 mln zł, przy rosnącej inflacji i rosnących cenach za energię. Paradoksalnie nasze dochody będą dużo mniejsze. To nie jest logiczne.
Czujecie jakieś zagrożenie, np. związane ze wzrostem kosztów energii? Czy też jesteście Państwo spokojni o ten i nowy rok budżetowy?
Koszty utrzymania wszystkich naszych jednostek rosną. Koszty wynagrodzeń muszą rosnąć, ponieważ są wymuszone, chociażby zmianą najniższego wynagrodzenia. To jest trochę kwadratura koła. Zgadzam się z ministrem ds. samorządów Włodzimierzem Tomaszewskim, który mówi, że finanse samorządów są niedoszacowane. Wszyscy czekamy na porządną reformę finansów i dochodów samorządowych. Jako powiat ziemski jesteśmy organem prowadzącym dla szkół, jesteśmy też współwłaścicielem spółki prowadzącej szpital. Jeśli chodzi o prąd - dzięki grupie zakupowej, do której przystąpiliśmy z jednostkami i innymi samorządami – i ogłoszeniu przetargu jeszcze przed podwyżkami, mamy ustaloną niższą cenę, a umowa w tej sprawie obowiązuje do końca 2023 roku. Gdyby nas miała dotyczyć propozycja ustawowa cen prądu, nasza sytuacja byłaby dużo trudniejsza. Obawiamy się cen gazu, dlatego że nasz dostawca wycofał się z umowy. Będziemy negocjować ceny i pod tym względem jest jeszcze duża niepewność.
Jakie większe inwestycje na ten moment realizuje Państwa samorząd? Na ile realizowane działania spełniają oczekiwania społeczne? Jak bardzo były wyczekiwane?
Wszystkie inwestycje, które podejmujemy, są wyczekiwane przez mieszkańców i są wynegocjowane w procesie ustalania priorytetów i listy kolejności niezbędnych inwestycji. Przede wszystkim realizujemy inwestycje drogowe w cyklu wieloletnim. Obecnie naszą największą inwestycją jest przebudowa ul. Jedności w Studzionce, którą zakończymy w przyszłym roku. Trwa budowa chodnika wzdłuż drogi powiatowej w Ćwiklicach i Rudołtowicach. W ostatnich miesiącach zakończyliśmy potężne inwestycje drogowe – przebudowę ulic Szkolnej w Porębie i Porębskiej w Radostowicach oraz Studzienickiej w Piasku. Ważne są dla nas także inwestycje oświatowe. Przed nowym rokiem szkolnym przebudowaliśmy boisko przy naszej największej szkole. W ostatnim czasie oddaliśmy do użytku kolejne nowoczesne pracownie do kształcenia zawodowego. Lada dzień ogłosimy przetarg na bardzo oczekiwaną przez mieszkańców inwestycję – przebudowę ul. Wiejskiej w Miedźnej i Miodowej we Frydku.
W każdym przypadku są to inwestycje, które są możliwe, dlatego że sięgamy po środki zewnętrzne - przede wszystkim unijne i krajowe. Wkład własny inwestycji drogowych zgodnie z przyjętą przez nas zasadą jest tworzony ze środków powiatu i środków gminy, na terenie której jest inwestycja.
Obecnie trwa termomodernizacja budynku szkolnego basenu wraz z zastosowaniem odnawialnych źródeł energii. Bardzo nam zależy na kontynuowaniu tej inwestycji, ponieważ jest to obiekt dosyć stary i wymaga nie tylko termomodernizacji, ale również modernizacji niecki basenu, na co pozyskaliśmy środki w ramach pierwszej edycji Polskiego Ładu w wysokości 6,6 mln zł. Po przetargu okazało się, że nie jest możliwe wykonanie tej inwestycji, ponieważ oferty opiewały na kwotę zdecydowanie wyższą niż wcześniejsze analizy. W związku z tym, że program Polski Ład nie był elastyczny, poinformowaliśmy BGK, że nie będziemy w stanie wykorzystać tych środków, ale jesteśmy gotowi przeznaczyć je na zadanie o zmniejszonym zakresie. Mamy nadzieję, że będzie taka możliwość.
Rozpoczął się okres grzewczy i smog powrócił do polskich miast. Ten sezon będzie trudny dla samorządów walczących z zanieczyszczeniem powietrza. Jak sytuacja wygląda w Państwa powiecie? Czy samorząd angażuje się w jakieś działania wspierające mieszkańców, a jednocześnie uświadamiające o problemach związanych z wykorzystywaniem złych surowców do spalania?
Powiat pszczyński jest położony na Śląsku. To rejon bardzo narażony na zanieczyszczenie powietrza i wszystkie gminy na terenie naszego powiatu mocno walczą z przekroczeniami pyłu zawieszonego w powietrzu i bardzo są na to wrażliwi nasi mieszkańcy. Na Śląsku obowiązuje uchwała antysmogowa Sejmiku Województwa Śląskiego, która wprowadza szereg ograniczeń w stosowaniu paliw i nakazuje w określonym terminie wymianę źródeł ciepła – piece starej generacji powinny zostać wymienione do końca 2027 roku. Konieczne było przeprowadzenie kampanii informacyjnej w tym zakresie, dlatego wspólnie z lokalnym stowarzyszeniem Nie Dokarmiaj Smoga Pszczyński Alarm Smogowy przeprowadziliśmy kampanię informacyjną pod hasłem „Wymień piec. Nie zwlekaj. Czas ucieka”. Dzięki wsparciu Powiatu Pszczyńskiego kampania została przeprowadzona w przestrzeni publicznej na terenie gmin powiatu, angażowane były również social media.
Staraliśmy się dotrzeć do mieszkańców z harmonogramem wymaganym przez uchwałę antysmogową, która jest aktualna. Tymczasem pojawia się kontrast, ponieważ zmieniono przepisy na szczeblu krajowym i pozwala się sprzedawać miał węglowy, zniesiono również zakaz sprzedaży węgla brunatnego, co jest rzeczą niezwykle szkodliwą i niebezpieczną dla zdrowia i życia mieszkańców. Powiat sam w sobie nie kontroluje wymiany pieców, bo to jest zadanie gmin. Staramy się jednak poprzez działania informacyjne wspierać gminy. Jesteśmy odpowiedzialni za kształcenie młodzieży, prowadzimy szkoły ponadpodstawowe i staramy się pracować nad eko kompetencjami naszych uczniów. Chcemy być wiarygodni, widzimy tutaj jednak niezwykły problem – bo wyjaśniamy i dyskutujemy z młodzieżą o tym, jak trzeba postępować proekologicznie, z drugiej strony ci uczniowie otrzymują zupełnie sprzeczne komunikaty.
