Naczelny Sąd Administracyjny w niedawnym wyroku po raz kolejny potwierdził, że dochody z tytułu odsetek od środków dotacji celowej na zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej są jej dochodami własnymi samorządów.
Sprawa o 9,40 zł
W 2018 r. powiat otrzymał od Wojewody Mazowieckiego dotację celową w wysokości 250 416 zł na realizację zadania zleconego dotyczącego nieodpłatnej pomocy prawnej. W 2019 r. Wojewoda przeprowadził kontrolę. W trakcie kontroli ustalono, iż powiat osiągnął w 2018 r. dochód w kwocie 9,40 zł w następstwie zdeponowania środków pieniężnych pochodzących z dotacji otrzymanej w 2018 r. na oprocentowanym bieżącym rachunku bankowym. Wojewoda nakazał zwrot kwoty 9,40 zł pomniejszonej o 5%. Wobec braku zwrotu wszczął postępowanie administracyjne w tej sprawie. Minister Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej, po rozpoznaniu odwołania powiatu od decyzji organu I instancji utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie Wojewody Mazowieckiego. Powiat złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego a ten przyznał rację powiatowi, co następnie potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
Stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego
NSA wskazał, że dochody z tytułu odsetek od dotacji zdeponowanych na rachunku bankowym jednostki samorządu terytorialnego, nie są bezpośrednio związane z realizacją zadań, o których mowa w art. 255 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (tj. zadań zleconych z zakresu administracji rządowej).
W ocenie NSA związek przyczynowy pomiędzy tymi dochodami a realizowanymi zadaniami zleconymi w takim wypadku jest co najwyżej pośredni i dość odległy. Innymi słowy ma on dość luźny charakter, w związku z czym nie można przyjąć, że jest on następstwem realizacji przez jednostkę samorządu terytorialnego zleconych jej zadań.
Sąd zwrócił przy tym uwagę, że ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wskazuje, że źródłem dochodów własnych powiatu są odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych powiatu, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Prawodawca nie rozróżnia w tych regulacjach podstawy ich naliczenia, inaczej mówiąc, nie rozróżnia pochodzenia środków przechowywanych na koncie bankowym (od jakiego kapitału, powstałego z jakiego tytułu), od jakich doszło do naliczenia oprocentowania na rzecz "właściciela" rachunku bankowego. NSA pokreślił, że wszystkie odsetki naliczone w związku z przechowywaniem przez powiat na rachunku bankowym środków finansowych, stanowią dochód własny powiatu.
Nie jest to pierwszy wyrok a problem jest od lat
NSA orzekał już w podobnych sprawach. Przykładem jest wyrok NSA z 28 maja 2025 r. I GSK 819/22 czy wyrok NSA z 27 lutego 2025 r. sygn. I GSK 1721/21, za każdy razem wskazując, że nie ma podstaw prawnych do przekazywania na rachunek budżetu państwa odsetek od środków zgromadzonych na rachunku bankowym samorządu, jeżeli środki te pochodzą z dotacji celowej.
Warto odnotować, że Związek Powiatów Polskich kilkukrotnie na przestrzeni ostatnich lat wydawał opinie prawne dla samorządów w tej sprawie (zbieżne ze stanowiskiem NSA), a w 2020 r. oficjalnie wystąpił do Ministerstwa Finansów o zaniechanie dochodzenia przez budżet państwa środków z odsetek z uwagi na brak podstawy prawnej.
Poza kwestiami prawnymi praktyka wojewodów i Ministerstwa Finansów generuje niepotrzebne koszty, na których traci cały sektor finansów publicznych. Obliczanie odsetek, ich przelewanie do budżetu państwa, kontrole wojewodów, koszty wysyłek pism, spory prawne, praca sądów administracyjnych – to wszystko rodzi koszty dużo większe niż ewentualny uzysk Skarbu Państwa z kwoty przelanych środków. W sprawie o 9,40 zł łącznie koszty wyniosły pewnie kilka tysięcy złotych.
To wszystko dzieje się w cieniu niedoszacowanych dotacji na zadania zlecone.
Artykuł opracowano w oparciu o wyrok NSA z 23 września 2025 r. sygn. I GSK 1577/22.
Źródło: ZPP interweniuje w sprawie zaliczania odsetek z dotacji celowej do dochodów własnych JST
