7 i 8 listopada br. w Gdyni odbędzie się 3. Krajowy Kongres Przewodniczących Rad Gmin, Powiatów i Sejmików Województw. Dwudniowe spotkanie liderek i liderów organów stanowiących samorządu to przestrzeń rozmowy o realnym wpływie rad na polityki lokalne, jakości stanowienia prawa i współpracy z mieszkańcami. Podczas Kongresu podjęta zostanie dyskusja o najważniejszych wyzwaniach na kolejną dekadę – od finansów i planowania przestrzennego, przez ochronę ludności i cyfryzację, po standardy pracy rad i budowanie autorytetu przewodniczących. To wydarzenie dla tych, którzy chcą wrócić do gmin, powiatów i województw z gotowymi pomysłami do wdrożenia.
Choć to rady i sejmiki są organami stanowiącymi i kontrolnymi wspólnot samorządowych, w praktyce od lat zmagają się z systemowym deprecjonowaniem swojej pozycji. Przewagę budują organy wykonawcze – dysponujące zapleczem eksperckim, bieżącą komunikacją i kontrolą nad kalendarzem decyzyjnym – podczas gdy biura rad są często niedoinwestowane i przeciążone. Radni otrzymują materiały tuż przed posiedzeniami, co ogranicza realną deliberację; konsultacje społeczne bywają formalnością, a głos rady sprowadzany do zatwierdzania gotowych propozycji. Dodatkowo centralizacja regulacji, polaryzacja i presja szybkiego „dowiezienia” inwestycji wypychają funkcję kontrolną na margines, osłabiając autorytet przewodniczących i samych organów stanowiących. 3. Krajowy Kongres Przewodniczących Rad Gmin, Powiatów i Sejmików Województw organizowany przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego będzie wydarzeniem, które pokaże, jak ten trend odwrócić – narzędziami, standardami pracy i praktykami współpracy z mieszkańcami.
Kongres rozpocznie się od sesji plenarnej, która postawi w centrum pytanie, jak na nowo wzmocnić rady i sejmiki jako organy wspólnoty – odbudować równowagę między stanowiącymi a wykonawczymi, budować więzi z mieszkańcami i autorytet przewodniczących. Dyskusję poprowadzą praktycy i badacze samorządu: Andrzej Andrysiak, Maciej Kiełbus, prof. Irena Lipowicz, prof. Paweł Swianiewicz oraz dr Cezary Trutkowski. To rozmowa o konkretnych narzędziach – od standardów pracy rady, przez partycypację, po skuteczne mechanizmy kontroli – z myślą o rozwiązaniach do wdrożenia po powrocie do swoich JST.
Poza panelem plenarnym program wydarzenia obfituje w konkretne i merytoryczne punkty. Dzień I otworzy wykład przedkongresowy dr. Jarosława Dolnego poświęcony ochronie ludności i obronie cywilnej z perspektywy rad i sejmików. Po oficjalnym otwarciu Kongresu rozpoczną się równoległe ścieżki tematyczne: pierwsza – dotycząca udziału organów stanowiących w postępowaniach nadzorczych i sądowo-administracyjnych (Joanna Martyniuk-Placha, sędzia WSA Anna Sokołowska, Katarzyna Wypych), oraz druga – poświęcona obniżaniu kosztów usług komunalnych bez utraty jakości (m.in. Aleksander Gałecki, Sławomir Kiszkurno, Jan Król, z udziałem Macieja Kiełbusa). Po przerwie zaplanowano dwa panele: pierwszy – o roli radnych w rozwiązywaniu konfliktów w planowaniu przestrzennym (dr Marta Jaskulska, Kamil Olzacki, wójt Małgorzata Pachecka, Jakub Pietruszewski), oraz drugi – „ABC sprawnego biura rady” (Paweł Brola, Aleksandra Burlińska, Magdalena Olech). Wieczorem odbędzie się gala Rankingu Miast na prawach powiatu oraz uroczysta kolacja.
Dzień II rozpocznie wystąpienie o planowanych zmianach w regulacjach samorządowych, które wygłosi Minister Jacek Karnowski, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej. Następnie zaplanowano prezentację „Rada XXI wieku – AI i nowe technologie” (Mateusz Dyrda) oraz moduł dotyczący skutecznej komunikacji przewodniczącego i radnych (Jerzy Majka, Renata Nastańska). W części warsztatowej przewidziano sesję Q&A z komisji skarg, wniosków i petycji (dr Rafał Budzisz) oraz przegląd praktycznych rozwiązań dla kontroli. Finałem wydarzenia będzie panel „Patrząc dalej niż granice gminy: współpraca gmin, powiat i metropolia 2035” z udziałem m.in. dr. Grzegorza Kubalskiego, Jerzego Stępnia i dr. hab. Jakuba Szlachetki.
Związek Powiatów Polskich objął to wydarzenie patronatem honorowym.
