Dzisiejszy powiat przemyski znajduje się we wschodniej części województwa podkarpackiego, granicząc od wschodu z Ukrainą. Terytorium powiatu tworzy 10 gmin: Bircza, Dubiecko, Fredropol, Krasiczyn, Krzywcza, Medyka, Orły, Przemyśl (bez gminy miejskiej Przemyśl), Stubno, Żurawica. Warunki naturalne dzielą powiat na dwie części - północno-wschodnią o charakterze równinnym, z bardzo dobrymi glebami, sprzyjającą rozwojowi rolnictwa ekologicznego oraz południowo-zachodnią, górzystą i zalesioną, z dogodnymi warunkami do uprawiania turystyki.
Terra Premisliensis
Pod tą łacińską nazwą kryje się dawna, historyczna Ziemia Przemyska. Nazwa ta funkcjonuje od wieków, aczkolwiek w różnych okresach nie odzwierciedlała tego samego pod względem topograficznym. Przemyśl, którego udokumentowane początki sięgają czasów tworzenia się polskiej państwowości, zawsze odgrywał znaczącą, ponadregionalną rolę. I to zarówno w czasach pierwszych Piastów, przynależności do Rusi (okresowo też i Węgrów), jak i później w czasach Królestwa Polskiego oraz po włączeniu do monarchii habsburskiej, kiedy miasto stało się najpotężniejszą twierdzą cesarstwa austro-węgierskiego.
Już w okresie średniowiecza Przemyśl był stolicą znacznego regionu, w skład którego wchodziło kilkadziesiąt miast m.in.: Stryj, Drohobycz, Sambor, Krosno, Jarosław, Rzeszów czy Leżajsk. Współczesny Powiat Przemyski jest więc kontynuacją tych bogatych tradycji administracyjnej wspólnoty, aczkolwiek owa kontynuacja posiada mocno zminiaturyzowaną formę.
Ziemia Przemyska - z Przemyślem jako centralnym ośrodkiem - leży na styku wielkich kultur i religii Wschodu i Zachodu, a także na styku ważnych, międzynarodowych szlaków komunikacyjnych i handlowych. O przebogatej, burzliwej, przeszło tysiącletniej historii, przypominają, zachowane do dziś, liczne zabytki kultury materialnej. W samym Przemyślu zarejestrowano około tysiąc zabytków architektury i budownictwa, zaś ponad półtora tysiąca na terenie gmin powiatu przemyskiego. Warto zobaczyć przynajmniej niektóre z nich. I to zarówno te najcenniejsze, unikatowe, o ogólnokrajowym znaczeniu, jak i wszelkie, urokliwe, lokalne osobliwości, których nie brak w żadnej gminie.
fot. Archiwum Powiatu Przemyskiego
Zamek w Krasiczynie
Krasiczyński zamek uznawany jest powszechnie za jeden z najcenniejszych zabytków polskiej architektury renesansowo – manierystycznej. Początki budowli sięgają drugiej połowy XVI wieku. Zamek był własnością kilku możnych rodów, najpierw Krasickich, później Wojakowskich, Tarłów, Mniszchów, Pinińskich, a od 1835 do drugiej wojny - Sapiehów. Czteroskrzydłową rezydencję z czterema basztami (Boską, Papieską, Królewską i Szlachecką) symbolizującymi uznawany przez magnaterię porządek społeczny, pokrywają cenne sgraffita. Zamek otacza okazały park krajobrazowy z licznymi, egzotycznymi roślinami i pomnikami przyrody.
fot. Archiwum Powiatu Przemyskiego
Sanktuarium Maryjne w Kalwarii Pacławskiej
Najpopularniejsze w południowo-wschodniej Polsce miejsce pielgrzymkowe, sanktuarium założone w połowie XVII wieku wraz z osadą przez kasztelana lwowskiego Andrzeja Maksymiliana Fredrę. Późnobarokowy kościół i klasztor franciszkanów usytuowany jest na grzbiecie wysokiego wzgórza, w pobliżu rzeki Wiar. W kościele znajduje się, słynący łaskami, obraz Matki Bożej Kalwaryjskiej, znajdujący się niegdyś w Kamieńcu Podolskim. Pośród okolicznych, zalesionych wzgórz wytyczono trasy tzw. „dróżek kalwaryjskich” z kilkudziesięcioma murowanymi i drewnianymi kaplicami.
fot. Archiwum Powiatu Przemyskiego
Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach
W zaadaptowanym dworze, należącym niegdyś do znakomitego malarza Piotra Michałowskiego (1800 – 1855), znajduje się ośrodek, w którym prowadzone są badania, głównie nad karpacką florą, a zwłaszcza gatunkami zagrożonymi wyginięciem. Na powierzchni ponad 28 hektarów (w tym przeszło hektar stawów) rośnie około 2000 gatunków, odmian i form roślinnych; żyje tu ponad 120 gatunków kręgowców i kilkadziesiąt gatunków ptaków. Można tu zwiedzać kolekcje roślin, ogród sensualny dla niepełnosprawnych, ekspozycje plastyczne i muzealne, a także nabyć atrakcyjne sadzonki.
fot. Archiwum Powiatu Przemyskiego
Forty Twierdzy Przemyśl
Jeden z największych zespołów architektury militarnej nowożytnej Europy. Arena krwawych walk na przełomie 1914 i 1915 roku. Zewnętrzny pierścień twierdzy tworzy 15 fortów głównych i kilkadziesiąt pomocniczych usytuowanych na 45 kilometrowym szlaku wokół miasta. Większość fortów wysadzono w 1915 roku, obecnie pozostają w formie trwałej ruiny. Wraz z systemem dróg, okopów, zieleni maskującej i innych elementów stanowią wyjątkowo atrakcyjny kompleks kulturowy, coraz częściej wykorzystywany do zupełnie innych celów, niż to zakładali austriaccy budowniczowie, czyli do organizowania imprez kulturalnych i turystycznych. Słabe zurbanizowanie okolic Przemyśla powoduje, że w wielu miejscach zachował się krajobraz praktycznie niezmieniony od czasów pierwszej wojny światowej.
Cerkiew św. Onufrego w Posadzie Rybotyckiej
Najstarsza zachowana cerkiew w Polsce, a zarazem jedyna obronna. Początkowo prawosławna, a następnie greckokatolicka. Murowana budowla pochodząca z XV wieku, malowniczo położona na niewielkim wzgórzu nad Wiarem. Wewnątrz fragmenty polichromii z początków XVI wieku. Według tradycji w Posadzie Rybotyckiej przed wiekami osiedlano jeńców tatarskich.
fot. Archiwum Powiatu Przemyskiego
Zamek Dubiecko
Barokowy, XVIII-wieczny pałac, wzniesiony w miejscu dawnego zamku (po którym pozostały fragmenty piwnic). Tutaj, w 1735 roku, urodził się Ignacy Krasicki, biskup i poeta, największy polski pisarz epoki oświecenia. W Dubiecku, około 1550 roku, urodził się też Stanisław Stadnicki, zwany Diabłem Łańcuckim - największy awanturnik swojej epoki. Obecnie jest to luksusowe centrum hotelowo-gastronomiczne, kultywujące wielowiekową tradycję tego miejsca.
fot. Archiwum Powiatu Przemyskiego
Muzeum skamieniałości i minerałów w Dubiecku
Muzeum Skamieniałości i Minerałów mieści się w prywatnym domu miejscowego pasjonata Roberta Szybiaka. Zajmuje trzy pomieszczenia o łącznej powierzchni ponad 80 m2, w których zgromadzono kilka tys. eksponatów. Znaczna część zbiorów to skamieniałości fliszu karpackiego (ryby, kraby, rośliny) i kości ssaków plejstoceńskich (np. mamutów, nosorożców włochatych, reniferów). Właściciel tej placówki dokonał w 2003 roku wyjątkowego odkrycia z dziedziny paleontologii. Odkryta przez niego, na terenie dawnej wsi Jamna, skamielina prawróbla z okresu wczesnego oligocenu, zyskała międzynarodową sławę, a nowoodkryty gatunek otrzymał nazwę „Jamna szybiaki”. W kolekcji znajdują się również skamieniałe małże, ślimaki, amonity, ramienionogi, trylobity, jeżowce, i wiele innych. A także zbiór minerałów, m.in.: ametysty, agaty, kryształy górskie, rudy żelaza, gipsy.
fot. Archiwum Powiatu Przemyskiego
Zwierzyniec w Rokszycach
Zabudowania po zlikwidowanym Państwowym Gospodarstwie Rolnym zostały zaadaptowane na gospodarstwo agroturystyczne ze zwierzyńcem. Można tu zobaczyć zarówno zwierzęta gospodarskie i domowe, jak i alpaki, wielbłądy czy daniele. Organizowane są imprezy pod hasłem „zabawa, nauka i wypoczynek”.
fot. Archiwum Powiatu Przemyskiego
Wioska Fantasy w Kuńkowcach
Wioska Fantasy powstała w 2010 roku na skraju wsi Kuńkowce. Przypomina gród warowny otoczony palisadą, z bramami, wieżami, fosą, mostem oraz licznymi budowlami na podgrodziu (kuźnią, karczmą chatami, stajniami i stodołami). Miejsce to przenosi ludzi w świat alternatywnej, fantazyjnej rzeczywistości. Odbywają się tu liczne imprezy, adresowane zarówno do koneserów gier symulacyjnych, jak i dla szerszej publiczności. Można tu wcielić się w role bohaterów „Gry o tron” i innych dzieł literatury fantasy, a także poznać tajniki fechtunku, garncarstwa czy łucznictwa.
fot. Archiwum Powiatu Przemyskiego
Wieża widokowa w Kalwarii Pacławskiej
Drewniana wieża widokowa w Kalwarii Pacławskiej została wzniesiona w 2009 roku. Mierzy 18 metrów wysokości i jest doskonałym punktem obserwacyjnym na rozsiane wokół dróżki i kapliczki kalwaryjskie oraz malownicze miejscowości w dolinie Wiaru, a także te znajdujące się na terenie sąsiedniej Ukrainy. W bezpośredniej bliskości wieży znajduje się wczesnośredniowieczne grodzisko z drewnianą kaplicą na szczycie, zwaną „Pustelnia Marii Magdaleny”, otoczone lasem rezerwatu „Kalwaria Pacławska”.
fot. Archiwum Powiatu Przemyskiego
Jesteś zainteresowany bezpłatną promocją swojego powiatu, miasta, gminy na naszym portalu? Prześlij nam materiał na mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
