24 września 2020 roku Konwent Marszałków Województw RP wydał stanowisko w sprawie przekazania mienia związanego z gospodarką wodną w związku z likwidacją wojewódzkich zarządów melioracji i urządzeń wodnych. Ujmując rzecz w telegraficznym skrócie i parafrazując klasyka: „czasem musisz oddać mienie, ale nie masz do kogo”.
Jak przypominają Marszałkowie, na skutek wejścia w życie z dniem 1 stycznia 2018 r. nowej ustawy – Prawo wodne, Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie przejęło reprezentację Skarbu Państwa oraz wykonywanie praw właścicielskich Skarbu Państwa w stosunku do stanowiących własność Skarbu Państwa urządzeń wodnych. Nowe Prawo wodne definiuje urządzenia melioracji wodnych w art. 197 ust. 1 jako:
- rowy wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie,
- drenowania,
- rurociągi,
- stacje pomp służące wyłącznie do celów rolniczych,
- ziemne stawy rybne,
- groble na obszarach nawadnianych,
- systemy nawodnień grawitacyjnych,
- systemy nawodnień ciśnieniowych –jeżeli służą celom, o których mowa w art. 195, tj. regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby i ułatwienia jej uprawy.
Jednakże – na co wskazuje Konwent Marszałków, powołując się na ww. regulację – Wody Polskie odmawiają przejęcia od marszałków województw mostów i przepustów znajdujących się w ciągu dróg rolniczych i prywatnych rolników, a także m.in. rurociągów, kolektorów, śluz wodnych – pomimo tego, że do wejścia w życie nowego Prawa wodnego znajdowały się one w ewidencji prowadzonej przez marszałków. Przedmiotowe mosty, przepusty oraz pozostałe ww. budowle nie stanowią własności samorządów województw. Były wybudowane i utrzymywane ze środków Skarbu Państwa, jako zadanie z zakresu administracji rządowej. Do czasu wejścia w życie nowego Prawa wodnego marszałkowie województw jedynie gospodarowali tym mieniem w imieniu Skarbu Państwa jako właściciela mostów, przepustów i ww. budowli.
Idąc dalej, Konwent sygnalizuje, że odmowa przejęcia ww. mienia przez PGW Wody Polskie dokonywana jest poprzez zwrot niepodpisanych przekazanych dyrektorom regionalnych zarządów gospodarki wodnej Wód Polskich protokołów PT, w których pojawiły się ww. pozycje oraz poprzez zwrot podpisanych PT – jednakże ze skorygowaną wartością przekazanego majątku o pozycje, których Wody Polskie odmówiły przejęcia. Na zasadach określonych nowym Prawem wodnym, na podstawie art. 528 ust. 1 marszałkowie województw zobowiązani byli do przekazania całości posiadanego mienia Skarbu Państwa będącego w ich dyspozycji do dnia 31 grudnia 2017 roku do PGW WP bez uprzedniej jego kwalifikacji.
W ocenie Konwentu Marszałków jednoznacznym jest, iż PGW WP przejęły reprezentację Skarbu Państwa do każdego majątku, który dotychczas podlegał marszałkom województw, w tym w stosunku do wód i urządzeń istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, służących polepszeniu zdolności produkcyjnej gleby i ułatwieniu jej uprawy. Marszałkowie województw uważają, że nie mogli przed dniem 31 grudnia 2017 roku dokonać kwalifikacji posiadanego mienia i uznać, iż konkretne urządzenie wodne jako służące celom rolniczym powinno być przekazane do starosty – albowiem przepisy nowego Prawa wodnego, które umożliwiłyby taką kwalifikację jeszcze nie obowiązywały, a w nowej regulacji ocena niezbędności, funkcji lub związku z gospodarką wodną została zastrzeżona dla nowego podmiotu reprezentującego Skarb Państwa.
Zdaniem Marszałków mosty, przepusty, rurociągi, kolektory, śluzy wodne znajdujące się do dnia 31 grudnia 2017 r. w ewidencji urządzeń melioracji wodnych prowadzonych przez marszałków województw, w związku z wejściem w życie nowego Prawa wodnego uzyskały status innego mienia związanego z gospodarką wodną – i zgodnie z jego art. 212 ust. 1 powinny przejść w gospodarowanie starostów. Jak zauważono w stanowisku, nie ma jednak w nowym Prawie wodnym przepisu dającego podstawę prawną do przekazania ww. urządzeń na rzecz starostów i w związku z tym zdarzały się sytuacje, w których starostowie wykorzystywali tę lukę prawną i odmawiali przejęcia ww. mienia. To oczywiście ogólna ocena Konwentu Marszałków, gdyż sprawa jest, eufemistycznie rzecz ujmując, bardziej skomplikowana. Równocześnie kłóci się ona z poglądem wyrażonym wcześniej, dot. przejmowania całego mienia przez Wody Polskie.
W konsekwencji samorządy województw postulują – w związku z art. 197 Prawa wodnego – doprecyzowanie w przedmiotowej ustawie przepisów dot. przejścia mostów, przepustów i innych ww. budowli do PGW Wody Polskie lub w związku z art. 11 ustawy o gospodarce nieruchomościami zobowiązanie właściwych starostów do ich przejęcia.
