NIK w kontroli udzielania przez wójtów, burmistrzów i prezydentów miast ulg podatkowych w latach 2009-2011 stwierdziła przypadki braku przejrzystości i uznaniowość przy rozpatrywaniu wniosków o udzielenie ulgi podatkowej. W decyzjach powoływano się na nieistniejące przepisy prawne. Zdarzały się też przypadki nierównego traktowania podatników.

Przesłanki, którymi kierowano się przy udzielaniu ulg, nie były wystarczająco udokumentowane. Postępowania prowadzono nierzetelnie, z naruszeniem przepisów ordynacji podatkowej. W decyzjach powszechnie uchybiano obowiązkowi prawidłowego ich uzasadniania zarówno pod względem prawnym, jak i faktycznym. Jako podstawę przyznawania ulg przyjmowano: złą sytuację finansową podatnika, fakt zatrudniania przez niego pracowników czy dokonywane inwestycje, naruszając zasadę, iż ulga podatkowa powinna być udzielana w sytuacjach wyjątkowych, niezawinionych przez podatnika. Tym samym gminne organy podatkowe uczyniły z instytucji ulgi podatkowej element wspierania wybranych przedsiębiorców.

Ukrytą formą stosowania ulg podatkowych przez burmistrzów było zaniechanie lub nieskuteczne windykowanie zaległości podatkowych. Pracownicy odpowiedzialni za windykację należności podatkowych nagminnie zaniedbywali obowiązki. Nieterminowo wystawiali upomnienia i tytuły wykonawcze – jeśli je w ogóle wystawiali – a osoby odpowiedzialne za nadzór nad ich pracą tolerowały taką sytuację.

Jednym z elementów tego zjawiska było tolerowanie na dużą skalę nieodbierania przez osoby fizyczne wystawionych już upomnień. Charakterystycznym przykładem jest jedna z gmin, w której skuteczność doręczania upomnień podatnikom z 35 sołectw tej gminy w latach 2009-2011 wynosiła odpowiednio 23 proc., 59 proc. oraz 53 proc.

Źródło: "Sprawozdaniu z działalności NIK w 2012 roku", NIK, 2013