Rada gminy posiada uprawnienia do kontrolowania procedur wyborczych organów jednostek pomocniczych i w ramach tej kontroli ma prawo rozstrzygać protesty wyborcze oraz stwierdzać nieważność wadliwie (niezgodnie z prawem) przeprowadzonych wyborów. Jednak najdalej idący wynik kontroli, może być przez radę gminy zastosowany jedynie w przypadku, gdy przeprowadzone bądź przedstawione przez protestujących dowody, wskażą niezbicie na fakt naruszenia przepisów ustaw.

Rada nie może unieważnić wyborów bez dowiedzenia, że zostały złamane jasno wskazane przepisy prawa powszechnie obowiązującego określającego przesłanki ważności wyborów, bowiem to prowadziłoby do naruszenia art. 2 Konstytucji RP ustanawiającego zasadę demokratycznego państwa prawnego oraz jej art. 7 ustanawiającego zasadę działania wszelkich organów władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa, a także do naruszenia art. 35 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, w tej części, w jakim wybór sołtysa powierza mieszkańcom gminy.

Z samego zaś faktu, że karty do głosowania w trakcie wyborów sołtysa były zbierane do czapki, a nie do urny wyborczej nie można wywodzić, że doszło do naruszenia zasady tajności głosowania. Zarzut, że wybory powinny zostać przeprowadzone w dniu wolnym od pracy nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach prawa. Brak jest podstaw, aby odwoływać się w tym zakresie do uregulowań zawartych w przepisach regulujących wybory do organów jednostek samorządu terytorialnego.

Wyrok WSA w Warszawie z 17 września 2012 r. sygn. II SA/Wa 903/12

Wyrok NSA z 5 lutego 2013 r. sygn. II OSK 3029/12

Źródło: Orzecznictwo NSA 1, Orzecznictwo NSA 2