Wojewoda: Zasady zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia z pomocy społecznej nie oznaczają trybu wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach.
Niewłaściwe rozumienie używanych w ustawach pojęć przez stosujące je organy administracji, to częsta przyczyna zarówno nieporozumień, jak i orzekania o nieważności podejmowanych uchwał. W opisywanym przypadku, organ nadzoru - Wojewoda Podkarpacki - badający legalność uchwały w sprawie określania zasad zwrotu wydatków za świadczenia pomocy społecznej m.in. na pomoc rzeczową i zasiłki, pochylił się nad znaczeniem pojęcia "zasad" umieszczonego w art. 96 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej. Artykuł ten jest upoważnieniem ustawowym, na podstawie którego rady gminy podejmują uchwały w takich sprawach.
W odniesieniu do tego przypadku, problem wynikł z umieszczonego w uchwale opisu czynności podejmowanych przez organ. Na mocy tej uchwały, obowiązek zwrotu kwot za określone świadczenia, podobnie jak wysokość kwoty podlegającej zwrotowi wraz z terminem jej zwrotu lub wysokość rat, miałyby być ustalane każdorazowo w formie indywidualnych decyzji administracyjnych o przyznaniu świadczenia, po uwzględnieniu osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej sytuacji świadczeniobiorcy.
Mając na uwadze wspomniany art. 96 ust. 4 u.p.s., Wojewoda uznał, że takie przedstawienie sprawy wykracza poza pojęcie "zasad", które w świetle tego przepisu miał ustalić organ. Jego zdaniem, nie oznacza ono bowiem prawa do ustalania kompletnej administracyjnej procedury w danej sprawie, a zwłaszcza trybu wydawania decyzji w indywidualnych przypadkach. Prawo do tworzenia takich klauzul musiałoby bowiem wynikać z odrębnego przepisu ustawy, czy wyraźnego brzmienia przepisu, z którego wynika kompetencja, przy czym jednak takiej kompetencji nie można domniemywać ani tworzyć jej w oparciu o dość ogólny wydźwięk art. 96 ust. 4. Przestrzeganie zakresu upoważnienia ustawowego zawiera się bowiem w ścisłym podążaniu za jego treścią bez "dopisywania" opcji innych niż wyraźnie z takiego upoważnienia wynikających.
Oprócz zbyt szerokiej interpretacji pojęcia "zasad", Wojewoda zwrócił uwagę na fakt, iż szczegóły dotyczące wydawania decyzji administracyjnych w sprawach wydatków na świadczenia z pomocy społecznej, zostały uregulowane w tej samej ustawie (dokładnie w jej art. 104 ust. 3) oraz przepisach odnoszących się do procedury administracyjnej, zawartej w rozdziale 7 kodeksu postępowania administracyjnego. Skoro zaś takie kwestie zostały już w kompletny sposób przedstawione w ustawach, organ taki jak rada gminy nie ma prawa do regulowania ich "po swojemu". Jest to rzecz związana z wiążącą organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego zasadą hierarchiczności źródeł prawa i bezwzględnego związania treścią upoważnienia ustawowego.
Mając na uwadze tak istotny błąd, uzasadnione i konieczne było stwierdzenie przez Wojewodę nieważności części badanej uchwały.
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Podkarpackiego z 28 kwietnia 2025 r. (sygn. P-II.4131.2.143.2025)
