Transport sanitarny to jedno z podstawowych świadczeń w systemie ochrony zdrowia, które zapewnia pacjentom bezpieczny przewóz do placówki medycznej, na badania, zabiegi czy leczenie, a także powrót do domu po zakończonej hospitalizacji. Podczas takiego transportu pacjent nie pozostaje sam nad jego bezpieczeństwem czuwa personel medyczny: lekarz, pielęgniarka, położna lub ratownik medyczny.
Jak podkreśla Rzecznik Praw Pacjenta, niezwykle ważne jest, by każdy pacjent wiedział, w jakich sytuacjach przysługuje mu transport bezpłatny, kiedy częściowo odpłatny, a kiedy musi pokryć koszty samodzielnie.
Aby skorzystać z transportu sanitarnego, niezbędne jest zlecenie lekarza świadczącego usługi w ramach NFZ może to być zarówno lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, jak i specjalista z poradni ambulatoryjnej. Zlecenie takie jest warunkiem do zorganizowania przewozu pacjenta, a sam transport może mieć różny status od bezpłatnego, przez częściowo refundowany, po całkowicie płatny.
Transport bezpłatny przysługuje w kilku sytuacjach. Dotyczy to przede wszystkim przypadków, w których pacjent wymaga natychmiastowego leczenia w placówce medycznej przykładowo, gdy podczas wizyty domowej lekarz stwierdzi konieczność niezwłocznego skierowania do szpitala. Wtedy pacjent zostaje przewieziony do najbliższego podmiotu, który udziela świadczeń danego rodzaju. Bezpłatny transport jest również możliwy w przypadku kontynuacji leczenia np. przewiezienia chorego z jednego szpitala do drugiego w celu przeprowadzenia badań lub dalszej terapii. Kolejnym przypadkiem jest sytuacja, gdy pacjent cierpi na dysfunkcję narządu ruchu, która uniemożliwia mu korzystanie ze środków transportu publicznego wtedy przysługuje mu przewóz do placówki medycznej i z powrotem.
Częściowo odpłatny transport, w którym 40 proc. kosztów pokrywa NFZ, dotyczy osób zdolnych do samodzielnego poruszania się, ale potrzebujących pomocy przy korzystaniu z komunikacji publicznej lub specjalnie dostosowanego pojazdu. Prawo do takiego transportu mają pacjenci cierpiący na choroby wskazane w rozporządzeniach Ministra Zdrowia, m.in. choroby krwi i układu krwiotwórczego, nowotwory, choroby psychiczne, schorzenia układu nerwowego, oddechowego, trawiennego czy krążenia, a także osoby po urazach lub zatruciach. We wszystkich innych przypadkach transport jest pełnopłatny.
Za organizację przewozu odpowiada placówka medyczna, pod której opieką znajduje się pacjent. W podstawowej opiece zdrowotnej transport obejmuje m.in. przewiezienie pacjenta z domu na leczenie stacjonarne lub dzienne, na pierwszą wizytę w poradni specjalistycznej lub na leczenie stomatologiczne, a także przewóz na zabiegi i procedury medyczne związane z procesem leczenia. Może obejmować także transport do zakładu opieki długoterminowej. W przypadku, gdy pacjent leczy się w placówce innej niż POZ, obowiązek organizacji przewozu spoczywa na tej jednostce. Poradnia specjalistyczna jest zobowiązana do zapewnienia transportu, jeśli pacjent musi kontynuować wizyty i nadal istnieją wskazania do jego przewozu. Z kolei szpital odpowiada za transport pacjenta w sytuacji, gdy musi być on przewieziony do innej placówki w celu badań lub dalszego leczenia, a także przy wypisie do domu o ile pacjent z powodu dysfunkcji narządu ruchu nie może samodzielnie się poruszać.
Szczególną kategorią jest tzw. transport daleki. Przysługuje on w ramach POZ, jeśli konieczne jest przewiezienie pacjenta na odległość przekraczającą 120 km w obie strony albo w przypadku leczenia w szpitalu za granicą. W takich sytuacjach lekarz POZ konsultuje zasadność przewozu, ale ostateczną decyzję podejmuje NFZ. Jeśli pacjent przebywał w szpitalu poza granicami Polski, a jego stan zdrowia przy wypisie jest stabilny, lecz nie pozwala na samodzielny powrót do domu, organizowany jest transport od granicy Polski do miejsca zamieszkania. Podobnie dzieje się w przypadku, gdy wymaga on dalszego leczenia w kraju wtedy zostaje przewieziony do najbliższej odpowiedniej placówki. Transport daleki w kraju przysługuje natomiast, gdy pacjent, ze względów medycznych, musi korzystać z usług konkretnej poradni specjalistycznej lub świadczeń wysokospecjalistycznych w placówce oddalonej o więcej niż 120 km „tam i z powrotem”, a jego stan zdrowia nie pozwala na samodzielny dojazd.
Ważne jest, by pamiętać, że transport sanitarny nie jest tym samym, co wezwanie karetki pogotowia ratunkowego. Zespół Ratownictwa Medycznego wyjeżdża jedynie w przypadkach bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia, a nie do przewozów planowych, które odbywają się właśnie w ramach transportu sanitarnego.
Źródło: RPP
