Związek Powiatów Polskich opublikował najnowszy raport z cyklu „Warto wiedzieć więcej. Analizy samorządowe”, który rzuca światło na skalę i strukturę nakładów jednostek samorządu terytorialnego (JST) na szpitale ogólne w latach 2015-2024. To kolejna, doroczna edycja opracowania, stanowiącego dla samorządowców i decydentów nie tylko przegląd danych, ale także diagnozę systemowych problemów.
Z raportu wynika jednoznacznie: choć finansowanie ochrony zdrowia jest formalnie zadaniem państwa, to samorządy – zwłaszcza powiaty i miasta na prawach powiatu – od lat ponoszą znaczną część ciężaru związanego z utrzymaniem szpitali. W analizowanym okresie przeznaczyły na ten cel łącznie ponad 9 miliardów złotych. Zdecydowaną większość tej kwoty stanowią wydatki majątkowe – inwestycje, remonty i modernizacje.
Rekordy, załamania, niepokojące trendy
Dane ze sprawozdań RB-28s pokazują dynamiczny wzrost nakładów ponoszonych przez powiaty w latach 2017–2022, ze szczytem w roku 2022, kiedy wydatki wyniosły 713 mln zł. Choć od 2023 roku widoczny jest spadek – w 2024 roku wydatki sięgnęły 521 mln zł – to nadal dwukrotnie więcej niż w roku 2015.
Podobną tendencję obserwujemy w przypadku miast na prawach powiatu. Tu najwyższy poziom nakładów odnotowano w 2021 roku (564 mln zł), a w roku 2024 wyniosły one 378 mln zł.
Szczególnie niepokojący był gwałtowny wzrost wydatków na pokrycie strat finansowych szpitali powiatowych w latach 2019–2021. W rekordowym 2020 roku powiaty musiały dopłacić aż 128 milionów złotych, by zbilansować ujemne wyniki finansowe tych placówek.
Autorki raportu zwracają uwagę, że częściową zmianę sytuacji przyniósł wyrok Trybunału Konstytucyjnego z listopada 2019 r. (sygn. K 4/17), który zmienił obowiązki JST w zakresie pokrywania strat szpitali. Dodatkowo pogarszająca się kondycja finansowa powiatów i miast na prawach powiatu sprawia, że w wielu przypadkach brakuje środków nie tylko na inwestycje, ale i na bieżące funkcjonowanie placówek ochrony zdrowia.
Raport został przygotowany przez ekspertki Związku Powiatów Polskich – Bernadetę Skóbel i Katarzynę Sekułę.
Czas na ogólnopolską debatę?
Czy raport ZPP stanie się punktem wyjścia do ogólnokrajowej dyskusji na temat odpowiedzialności za finansowanie systemu ochrony zdrowia? Coraz więcej samorządów staje przed trudnym wyborem: inwestować w zdrowie mieszkańców czy rezygnować z realizacji innych zadań.
W kontekście rosnących kosztów życia, napiętych budżetów JST i malejących wpływów z podatków lokalnych – pytanie o granice samorządowej solidarności z państwowym systemem ochrony zdrowia pozostaje aktualne i otwarte.
Pełna analiza pt. „Nakłady JST na szpitale ogólne 2015–2024 – analiza trendów i struktury wydatków” dostępna jest na stronie internetowej Związku Powiatów Polskich (tutaj).
