Prawie 650 000 obywateli UE umiera przedwcześnie z przyczyn związanych z paleniem tytoniu. Blisko 13 milionów osób w 27 państwach UE cierpi na przynajmniej jedną z sześciu głównych kategorii chorób związanych z paleniem. Zalicza się do nich: zapalenie oskrzeli i inne zakażenia dolnych dróg oddechowyc,; przewlekła obturacyjna choroba płuc,  udar, zawał serca, niedrożność tętnic (zwłaszcza kończyn dolnych) i inne choroby układu krążenia,  astma, rak płuc.

Głównym filarem tych działań jest unijne prawodawstwo w zakresie wyrobów tytoniowych oraz ich reklamy. Przepisy te mają służyć pogodzeniu celów rynku wewnętrznego z potrzebą zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia publicznego w UE. Komisja Europejska jest odpowiedzialna za nadzorowanie procesu wdrażania tych przepisów i za przygotowywanie projektów niezbędnych zmian.

Dyrektywa w sprawie wyrobów tytoniowych (2001) zawiera wymóg umieszczania na opakowaniach wszystkich wyrobów tytoniowych sprzedawanych w UE dwóch ostrzeżeń tekstowych. Pierwsze z nich to napis „Palenie zabija” lub „Palenie poważnie szkodzi Tobie i osobom w Twoim otoczeniu”. Drugie, wybrane z listy 14 ostrzeżeń, to między innymi informacja: „Palenie tytoniu powoduje śmiertelnego raka płuc”. W dyrektywie znalazł się też zakaz stosowania wprowadzających w błąd wyrażeń takich jak „lekkie”, „łagodne” i „o niskiej zawartości substancji smolistych”. Zabroniono ponadto wyrobów tytoniowych do stosowania doustnego i ustanowiono maksymalne poziomy zawartości w papierosach składników takich jak substancje smoliste, nikotyna i tlenek węgla.

Dyrektywą w sprawie reklamy wyrobów tytoniowych (2003) wprowadzono zakaz transgranicznej reklamy wyrobów tytoniowych w prasie, radiu i serwisach internetowych. Producentom papierosów zabroniono także sponsorowania imprez międzynarodowych. Wcześniej, już od 1989 r., obowiązywał zakaz telewizyjnej reklamy wyrobów tytoniowych i sponsorowania wydarzeń pokazywanych w telewizji.

W innych dziedzinach ograniczania użycia tytoniu, takich jak zapobieganie paleniu, rzucanie palenia i tworzenie środowisk wolnych od dymu tytoniowego, odpowiedzialne za wprowadzanie odpowiednich zasad i struktur są poszczególne państwa członkowskie. W tych obszarach rolą UE jest wspieranie, uzupełnianie i koordynowanie działań krajowych. UE wydała następujące zalecenia dla państw członkowskich:

Zalecenie Rady w sprawie zapobiegania paleniu (2003), które zachęca państwa członkowskie do ograniczania wszelkich form promocji wyrobów tytoniowych i ich sprzedaży osobom nieletnim oraz do podnoszenia świadomości i edukacji zdrowotnej. Zalecenie Rady w sprawie środowisk wolnych od dymu tytoniowego (2009), które wzywa państwa członkowskie do przyjęcia i wdrożenia przepisów chroniących obywateli przed narażeniem na dym tytoniowy w zamkniętych miejscach publicznych, miejscach pracy i transporcie publicznym. W zaleceniu tym znalazł się też apel o zaostrzenie przepisów zakazujących palenia wraz ze środkami wspierającymi ochronę dzieci, zachęcanie do rzucania palenia i umieszczenie ostrzeżeń graficznych na opakowaniach papierosów.

Dotychczas 15 państw członkowskich wprowadziło szeroko zakrojone przepisy chroniące obywateli przed narażeniem na dym tytoniowy. Całkowity zakaz palenia we wszystkich zamkniętych obiektach publicznych i miejscach pracy, w tym w barach i restauracjach, obowiązuje w Irlandii, Grecji, Hiszpanii i na Węgrzech. We Włoszech, w Szwecji, na Malcie, na Łotwie, w Finlandii, w Słowenii, we Francji, w Holandii, na Cyprze i w Polsce wprowadzono przepisy zakazujące palenia, ale zezwolono na specjalne zamknięte pomieszczenia dla palaczy. W pozostałych państwach członkowskich z zakazu palenia zwolniono niektóre miejsca publiczne, takie jak bary i restauracje.

W 2012 r. Komisja zamierza przedstawić wniosek dotyczący zmiany dyrektywy w sprawie wyrobów tytoniowych pochodzącej z 2001 r. Wykorzystując wyniki rozpoczętych w ubiegłym roku konsultacji społecznych oraz analizy możliwych zmian w ramach oceny skutków, dyrektywę będzie można usprawnić i dostosować do międzynarodowych zobowiązań w zakresie ograniczania użycia tytoniu, zmian w zakresie wyrobów tytoniowych oraz postępu w nauce. Rozważane są następujące środki:

• Rozwiązania regulacyjne dotyczące nowych bezdymnych wyrobów zawierających tytoń lub nikotynę.
• Więcej informacji dla konsumentów: na przykład większe ostrzeżenia w formie zdjęć lub rysunków po obu stronach opakowania, wprowadzenie standardowych opakowań, informacje na temat szkodliwych substancji.
• Przepisy dotyczące składników wyrobów tytoniowych, w szczególności substancji uzależniających oraz takich, które zwiększają atrakcyjność produktu, zwłaszcza dla młodych ludzi, jak na przykład wanilia i smaki owocowe.
• Zmiana zasad sprzedaży wyrobów tytoniowych.

Komisja  Europejska finansuje także unijne kampanie podnoszenia świadomości na temat szkodliwości palenia. Kampania HELP prowadzona w latach 2005–2010 koncentrowała się na zapobieganiu paleniu wśród młodych ludzi.

W najbliższych tygodniach Komisja zainicjuje nową kampanię pod nazwą: „Byli palacze są niepokonani”. Jej celem jest zachęcenie młodych dorosłych w wieku od 25 do 34 lat do rzucenia palenia. Szacuje się, że takich osób jest w UE około 145 milionów. W nowej kampanii nacisk zostanie przeniesiony z zagrożeń związanych z paleniem tytoniu na korzyści płynące z rzucenia nałogu. Byli palacze i ich osiągnięcia posłużą za wzorce do naśladowania.

Więcej: europa.eu