Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zasad ustalania dochodu na potrzeby ustawy o pomocy społecznej, dla osób pobierających świadczenie honorowe, otrzymywane z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu ukończenia 100 lat.
Na tle sprawy skierowanej do Rzecznika ujawnił się problem związany z ustalaniem dochodu rodziny lub osoby samotnie gospodarującej na potrzeby ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Zgodnie z treścią art. 60 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania. Mieszkaniec domu pomocy społecznej wnosi opłatę za pobyt w wysokości nieprzekraczającej 70% dochodu. Ustalanie dochodu pensjonariusza dla określenia wysokości odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej odbywa się w oparciu o przepis art. 8 ust. 3 i 4 ustawy o pomocy społecznej, którego kształt nie pozostawia organowi żadnego luzu decyzyjnego w ramach którego mógłby, uwzględniając wyjątkowe okoliczności, ustalać dochód osoby. W sposób szczególny problem ten uwidacznia się na przykładzie osoby, która przebywa w domu pomocy społecznej i uzyskuje świadczenie honorowe przyznawane przez Prezesa ZUS z urzędu każdej osobie, która osiąga wiek 100 lat.
Zdaniem Rzecznika fakt uzyskania tego typu świadczenia nie powinien być traktowany jak każdy inny dochód, a w szczególności nie powinien stwarzać sytuacji, w której wzrost dochodu pensjonariusza domu pomocy społecznej daje możliwość, jak w przypadku pensjonariusza, który zwrócił się do Rzecznika, trzykrotnego zwiększenia kwoty odpłatności za pobyt. Wprawdzie przedstawiona Rzecznikowi sytuacja dotyczy osób skierowanych do placówki przed 1 stycznia 2004 r., jednak w realiach ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej wskazany problem nie traci na aktualności. Świadczenie honorowe jest przyznawane przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z urzędu każdej osobie, która osiąga wiek 100 lat i aktualnie wynosi 2974,69 zł brutto. Jest to swoista gratyfikacja, którą otrzymują nieliczni obywatele. Wliczanie świadczenia honorowego do dochodu na potrzeby ustawy o pomocy społecznej rodzi, zdaniem Rzecznika, uzasadnione poczucie niesprawiedliwości. Świadczenie takie zatraca swój wyjątkowy charakter, gdyż faktycznie jest ono znacznie obniżane z racji zwiększenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej.
Wystąpienie z dnia 11 września 2012 r. sygn. sygnatura: RPO/699910/12/III/322.3 RZ
Źródło: www.rpo.gov.pl
Komentarz Redakcji: Celem świadczenia honorowego dla 100-latków jest zapewnienie osobom w podeszłym wieku odpowiedniej opieki. Małżonek oraz dzieci takich osób, na których ciąży obowiazek alimentacyjny, często są w wkieku, w którym rówież wymagają pomocy osób trzecich i z powodów finansowych czy zdrowotnych nie są już w stanie zapewnić odpowiedniej osobistej opieki 100-latkowi. W przypadku gdy dana osoba przebywa w domu pomocy społecznej opieka takiej osobie zostaje zapewniona. Ustawa o pomocy społecznej określa kolejność ponoszenia opłat z tytułu pobytu pennscjonariusza w domu pomocy społecznej. Może się zatem okazać, że nowelizacja, o którą wnosi Rzecznik Praw Obywatelskich uderzy przede wszystkim w osoby, które w drugiej kolejności zobowiązane są do ponoszenia kosztów pobytu pensjonariusza w domu pomocy społeczej pomimo tego, iż osoba ta posiada dochody na przynajmniej częściowe pokrycie kosztów swojego utrzymania w placówce. Należy również przypomnieć, że mieszkanic domu opłaca swój pobyt do wysokości 70% swoich dochodów. Zatem w najgorszym wypadku osobie uprawnionej do otrzymania świadczenia honorowego przysługuje do dysozycji kwota blisko 900 zł i to w sytuacji gdy dom pomocy społecznej świadczy na jej rzecz usługi w zakresie potrzeb bytowych (w tym wyżywienie, odzież i obuwie) usługi opiekuńcze oraz szereg usług wspmagających. W mojej ocenie do propozycji Rzecznika należy podchodzić z dużą rezerwą.
